Şimdilerde Gaziantep sanayisinin ihracat rakamları yıllık 10 milyar dolarlara ulaşmak üzere. Bu yıl pandemi döneminde açıklanan rakam 5 ayda dört milyar dolar.
Gaziantep 6. organize sanayisinde yer yok. Fabrika sayısı beş binlere, işci sayısı beş yüzbinlere dayandı.
Peki bu şehirde ki, sanayi kavramı nasıl gelişti ?
İlk ışık, ilk tuğla, ilk makine, fabrika kimin fikri gelin sizi geçmişe 1923'lere götüreyim. Yani cumhuriyetin kuruluşuna savaştan, işgalden yeni çıkmış, erkeklerinin büyük kısmını şehit vermiş, mukaddes ve gazi şehrin yeniden ayağa kalkma ve kuruluş hikayesine.
Adı Veli Cemil Alevli. 1901 Gaziantep doğumlu.
Atatürk'ün 1923 yılında İzmir'de 1. iktisat kongresini yapıp savaştaki zaferi, sanayi, tarım, eğitim alanında kazanımlarla desteklemek için seferberlik ilan ettiği yıllar.
Bu amaçla Türkiye'den seçkin dokuz kişilik iyi yetişmiş öğrencilerden üç tanesi Almanya'ya, altı tanesi Rusya'ya devlet tarafından gönderilir.
Neden Almanya ve Rusya ?
Çünkü devletin elinde kalan makinelerin bir kısmı rus, bir kısmı alman.
Cemil Alevli iki yıl Almanya'da kalır ve teknik tekstil eğitimi alır. Ayrıca makinelerin çalışması, montajı, pamuğun tarladan toplanıp, makinelerden nasıl ipliğe dönüştüğünü öğrenir.
Almanya'dan dönüşte Gaziantep'e üç tane büküm makinesi getirir.
Gaziantep'teki ustalar bu makineleri görünce şaşkınlıklarını gizleyemezler. Sonra tornacı, demirci, kaynakcı, elektrikci ustalarla birlikte bu makineleri Almanya'dakiler gibi iplik makinesi haline getirerek bölgenin ve Gaziantep'in ilk iplik fabrikasını kurar.
Yer eblehan , eski hapishanenin yanındaki kilisenin papaz okulu. Adını da Veli'nin yanına Cemil'in C'sini ekleyerek Velic yapar.
Bu enteğre tesiste o dönemlerde 500'e yakın işci çalıştırır.
Cemil bey gayet disiplinli, prensipli hiç bir gayri resmi işi yok.
Kendini işine ve memleketine adamış bir idealist. Şimdiki havaalanının 1946 yılındaki ilk fikir babası ve cebinden o dönem 10 bin lira veren iş adamı.
Fabrikanın müdürü Ali Nadi Ünler.
Cemil Alevli daha sonra milletvekili olup Ankara'ya gidiyor. Fabrikaya ancak ayda bir defa gelebiliyor.
Gelir, gelmez hemen Ali Nadi Ünler'i çağırıp tuzun hesabını soruyor. Bir, iki, üç bu durum Ali Nadi Ünler'in dikkatini çekiyor ve soruyor. " Cemil bey boya 10 lira, tuz 100 para ama sen gelince önce tuzun hesabını soruyorsun, pahalı boyanın değil " deyince Cemil Bey ona " Ali Nadi ucuz tuzun hesabını veremeyen, pahalı boyanın hesabını hiç veremez " diyor.
Şimdi bırak tuzun hesabını, tuz koktu, tuz.
İşte size ekmeğin karne ile satıldığı, insanların en uzak başpınara gidebildiği yıllardan Alman ekonomisini, sanayisini, makinesini, disiplinini 100 yıl önce Gaziantep'e getiren Cemil Alevli ve Velic fabrikasının hikayesi.
Yani şimdilerde tüm Türkiye'nin gıpta ile baktığı 10 milyar dolar ve altı organize sanayi, beş bin fabrikanın hikayesinin kahramanı.
Neden çevremizdeki 100, 200 kilometre uzaklıktaki şehirlerde bu sanayi ve istihdam yok ve Gaziantep'te var.
Çünkü ;
Bir çivi, bir nalı, bir nal, bir atı, bir at, bir komutanı, bir komutan orduyu, bir ordu, koca bir ülkeyi kurtarır.
İşte bu memleketin sanayisindeki komutan Veli Cemil Alevli.
İlginçtir bu sanayicinin ismi ne organize sanayisinde, ne bu memleketin caddelerinde, bulvarlarında yok.
Kimler, kimler varken.