Meşhur bülbül kuşu güle aşkıyla bilinir. Hatta güle destanlaşmış aşkı ile bilinir.

Bu bülbülü Fâtır-ı Hakîm olan Allah hizmet ettiriyor. Beş gaye için onu kullanıyor. Bunlar nelerdir?

Birincisi: Hayvanlar nevileri namına, bitkiler nevilerine karşı olan şiddetli ilişkiye ilânlık eden memurdurlar.

İkincisi: Rahmân'ın rızka muhtaç misafirleri hükmünde olan hayvanlar tarafından bir Rabbani hatiptir. Rezzâk-ı Kerîm tarafından gönderilen hediyeleri alkışlamakla ve sevincin duyurulmasıyla vazifelidir.

Üçüncüsü: Kendi cinsinden olanlara yardım için gönderilen bitkilere karşı güzel karşılamayı herkesin başında göstermektir.

Dördüncüsü: Hayvanlar nevinin bitkilere aşk derecesine ulaşan ihtiyacın şiddetini, bitkilerin güzel yüzlerine karşı, mübarek başları üstünde açıklamaktır.

Beşincisi: Bütün mülkün sahibi, sonsuz haşmet, güzellik ve ikram sahibi Allah’ın merhamet makamına en lâtif (güzel, hoş) bir tesbihi, en lâtif bir şevk içinde, gül gibi en lâtif bir yüzde sunmaktır.

İşte, şu beş gayeler gibi başka manalar da vardır. Şu manalar ve gayeler, bülbülün, Hakkın ta kendisi, her türlü kusur ve eksiklikten uzak ve yüce olan Allah hesabına ettiği işin gayesidir.

Bülbül kendi diliyle konuşur; biz şu manaları onun hüzünlü sözlerinden anlıyoruz.

Melekler ve ruhanilerin anladıkları gibi kendisi kendi nağmelerinin manasını tamamen bilmese de anlamamıza zarar vermez.

"Dinleyen söyleyenden daha iyi anlar" meşhurdur.

Hem bülbül şu gayeleri tafsilâtıyla bilmemesinden, olmamasına delil olmaz.

En azından, saat gibi sana vakitlerini bildirir. Kendisi bilmiyor, ne yapıyor.

Bilmemesi, senin bildiğine zarar vermez.

Amma o bülbülün az maaşı ise, o tebessüm eden ve gülen güzel gül çiçeklerini görmesiyle aldığı zevktir.

Ve onlarla konuşmak ve dertlerini dökmekle aldığı lezzetlenmedir.

Demek onun hüzünlü nağmeleri, hayvanca elemler, acılardan gelen şikayetler değildir.

Sonsuz merhamet sahibi Cenab-ı Hakkın bağış ve hediyelerinden gelen bir teşekkürlerdir.