Bülbülün güle karşı destanlaşmış aşkı herkes tarafından bilinir. Acaba bülbül niçin güle aşıktır? Bülbül güle neler söyler? Biz, bülbül-gül arasındaki konuşmadan ne anlamalıyız?Â

Bu kainat sarayında ikram sahibi mülkün maliki olan Allah, kerim olduğundan, hayvanların nefislerinde bir hisse vermek için, işlerinin içinde onlara bir maaş ihsan ediyor. Bu konuda örnek olarak bülbül kuşu gösterilebilir.

Mesela, meşhur bülbül kuşu güle aşık olmasıyla tanınan, bilinen o hayvancığı, her şeyi hikmetle ve eşsiz üstün sanatıyla yaratan Allah çalıştırıyor.

Beş gaye için onu kullanıyor kullanıyor:

Birincisi: Hayvanlar toplulukları namına, bitkiler topluluklarına karşı olan kuvvetli bağlantıları ilanla görevlidir.

İkincisi: Rahman'ın rızka muhtaç misafirleri hükmünde olan hayvanlar tarafından bir Rabbani hatiptir ki, Rezzak-ı Kerim olan Allah tarafından gönderilen hediyeleri alkışlamakla ve sevincin duyurulması ile vazifelidir.

Üçüncüsü: Kendi cinsinden olanlara yardım için gönderen bitkilere karşı güzel karşılamayı herkesin başında göstermektir.

Dördüncüsü: Hayvan türünün bitkilere aşk derecesine ulaşan ihtiyacının şiddetini, bitkilerin güzel yüzlerine karşı, mübarek başları üstünde anlatmaktır.

Beşincisi: Bütün mülkün sahibi, sonsuz haşmet, güzellik ve ikram sahibi Allah'ın merhamet makamına en güzel bir tesbihatı, en güzel bir şevk içinde, gül gibi en hoş bir yüzde sunmaktır.

İşte şu beş gayeler gibi başka manalar da vardır. Şu manalar ve gayeler, bülbülün, Hak Sübhanehu ve Teala'nın hesabına ettiği işin gayesidir.Â

Bülbül kendi dili ile konuşur; biz şu manaları onun hüzünlü sözlerinden anlıyoruz.Â

Melekler ve ruhanilerin anladıkları gibi kendisi kendi nağmelerinin manasını tamamen bilmese de anlamamıza zarar vermez.

"Dinleyen söyleyenden daha iyi anlar." meşhurdur.Â

Hem bülbül şu gayeleri ayrıntılarıyla bilmemesinden, olmamasına delil olmaz. En azından, horozlar saat gibi sana namaz vakitlerini bildirir. Kendisi bilmiyor, ne iş yapıyor. Bilmemesi, senin (Namaz vakitlerini bildirmesini) bildiğine zarar vermez.Â

Amma o bülbülün az bir maaşı ise o tebessüm eden ve gülen güzel gül çiçeklerinin gözlemiyle aldığı zevk ve onlarla konuşmak ve dertlerini dökmekle aldığı lezzetlenmedir. Demek onun hüzünlü nağmeleri, hayvani elemlerden gelen şikayet değil, sonsuz rahmet sahibi Cenab-ı Hakkın bağış ve hediyelerinden gelen bir teşekkürlerdir.

Bülbüle benzer başka hayvanlar da vardır. Bülbüle arıyı, neslin devamını sağlayan erkek hayvanı, örümcek ve karıncayı ve böcekler ve küçük hayvanların bülbüllerini kıyas et. Her birinin işlerinin bülbül gibi çok gayeleri var. Onlar için de birer az maaş hükmünde birer özel zevk, hizmetlerin içinde yerleştirilmiştir. O zevk ile Rabbani sanattaki önemli gayelere hizmet ediyorlar. Nasıl ki bir hükümdarlık gemisinde bir er dümencilik edip az bir maaş alır. Öyle de, kusur ve eksiklikten yüce olan Allah'ın hizmetinde bulunan bu hayvanların birer az maaşları vardır. O maaşlarından dolayı aşkla, şevkle koşturuluyorlar.