“Kim söylemiş? Kime söylemiş? Ne içinde söylemiş? Ne için söylemiş? Söylediği sözü gibi dikkat etmek, belâgat nokta-i nazarından lâzımdır.” Bu esas kurallar nazara alınmalıdır.

Ne söylediğin değil, nasıl söylediğin önemlidir. Ne söylediğin değil, karşıdakinin ne anladığı önemlidir. Ayrıca ne kadar anladığı önemlidir.

Söylediğimiz sözümüzü önce akıl terazisinde tartılmalıdır. Sonra kalp süzgecinden geçirilmelidir ki sözlerimiz kimseyi incitmesin.

Cenab-ı Hak insanı eşref-i mahlukat (yaratılanların en şereflisi) olarak yarattı. Kainatı insanın emrine verdi. Gelelim padişahın rüyası hadisesine:

Padişah, rüyasında dişlerinin önden arkaya doğru döküldüğünü görür. Bu durumdan çok etkilenir. Rüya tabirinde uzman insanları huzuruna çağırır. Rüya tabircilerine rüyasını anlatır.

Tabircilerden biri rüyayı yorumlar:

- “Efendim! Çok uzun yaşayacaksınız. Tüm oğullarınızın ölümünü göreceksiniz.” der.

Padişah çok kızar. Oğullarının kendisinden önce öleceğini söyleyen rüya tabircisini zindana attırır.

İkinci bir tabirciye söz verir. O da:

- “Sultanım! Allah size çok uzun, bereketli bir ömür verecek. Evlatlarınızın hepsinin mürüvvetini göreceksiniz. Evlatlarınızın hepsinden uzun yaşayacaksınız.” der.

Padişah, bu habere çok sevinir. Tabirciye bir kese altın ikram eder.

Sonuç olarak aşağı yukarı yorumlar birbirine benzerdir. İnsan nefisperestliği noktasından nefsinin hoşuna giden yorumu tercih etmektedir.

Dolayısı ile doğru olan “bir bahçeye girsem iyisini seçerim. Koparmasından zahmet çeksem hoşlanırım. Çürüğünü, yetişmemişini görsem "Huz mâ safâ" derim. “Huz mâ safâ, da’ mâ keder”ifadesi,"kederi bırak mutluluğu al"demektir. Yani olaylara ve hadiselere iman ve hidayet gözlüğü ile bakan birisi, her şeyin iyi ve güzel tarafını görür ve onunla mutlu olur. Evet, iman her şeyi güzel gösteren nurlu bir gözlüktür. Kim bu nurlu bir gözlüğü yani imanı tam elde ederse, hem bu dünya hayatı hem de ebedi olan ahiret hayatı kurtulur. Kısacası,“Güzel gören güzel düşünür, güzel düşünen hayatından lezzet alır.” Ameller niyetlere göredir. Tamamı elde edilemeyecek bir şeyin tamamını terk etmek doğru değildir.

Yunus Emre’den konu ile ilgili bir şiirle konumuzu bitirelim:

Söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı.

Söz ola ağılı aşı, bal ile yağ ede bir söz.