Sevgili okurlar, bildiğiniz üzere önümüzde ki haftalarda Liselere Geçiş Sınavı ve Yüksek Öğretim Kurumları sınavları yapılacaktır. Başlamadan evvel, hepinizin bildiği küçük bir hatırlatmada bulunmakta fayda görüyorum.

LGS ( Liselere Geçiş Sınavı ) ;

20 Haziran tarihinde, 2 oturum halinde gerçekleştirilecektir.

1.oturum başlama saati 09.30

2.oturum başlama saati 11.30

YKS ( Yükseköğretim Kurumları Sınavı) ;

Temel Yeterlilik Testi (TYT) :27 Haziran Cumartesi günü saat : 10.15 Süre:135 dakika

Alan Yeterlilik Testi (AYT) : 28 Haziran Pazar günü saat : 10.15 Süre: 180 dakika

Yabancı Dil Testi (YDT) : 28 Haziran Pazar günü saat:15.45 Süre: 120 dakika

olacak şekilde sınavlar gerçekleştirilecektir.

Birçok öğrenciyle birlikte veliler de bu sınav için kaygılı bir durum yaşamaktadır. Peki, bu sınav kaygısı nedir? Sınav kaygısı neden oluşur ve bu sınav kaygısı nasıl giderilerek rahatlama sağlanır?

Sınav kaygısı; öğrencinin eğitim hayatı süresince, öğrenmiş olduğu bilgilerin sınav esnasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve öğrencinin hayallerine ulaşma noktasında açılacak kapıların anahtarı olarak tanımlandırdığı sınavının başarısını düşürmesine yol açan yoğun kaygı durumudur. Öğrenci veya velinin sınava yüklediği anlam, sınavla ilgili bilinçaltı ve zihinde yapılan değerlendirmeler, sınav sonrası duruma öncesinden yaşanılacaklara ilişkin atıflar ve sınav sonrası elde edilecek kazanımlara verilen önem, öğrencinin sınav kaygısı oluşumu üzerinde oldukça etkili nedenlerdir.

Sınav kaygısının sık görülen başlıca belirtileri: Huzursuzluk, endişe, tedirginlik, sıkıntı, başarısızlık korkusu, çalışmaya karşı isteksizlik, mide bulantısı, kalp ritim bozukluğu, titreme, ağız kuruluğu, iç sıkıntısı, terleme, uyku düzeninde bozukluklar, karın ağrıları vb. bedensel yakınmalar, dikkat eksikliği, konsantrasyonda bozulma, kendine karşı suçluluk psikolojisi, kendine güvenememe, kendini yetersiz- değersiz görme vb. durumlar olarak sıralanabilir.

Öğrencinin sınav kaygısı yaşadığı nasıl anlaşılır?
Olağan başarı düzeyinde belirgin bir düşüş yaşanır. Ders çalışmayı, konu tekrarı yapmayı genellikle erteler veya baskı durumunda tamamen reddeder. Sınav hazırlığı hakkında konuşmayı reddeder. Kendisine bu yönde soru sorulmasından rahatsız olur. Dikkat dağınıklığı, odaklanamama, fiziksel yakınmalarında dikkat çeken bir artış (karın ağrısı, mide bulantısı, terleme, uyku düzensizliği, iştahsızlık veya tersine durum olarak aşırı yemeye düşkünlük, genel mutsuzluk hali vb.), çok çalışmasına karşın, başarı performansının düşüklüğü, öğrenci de sınav kaygısının varlığı olarak gösterilir.

Sınav Kaygısının etkileri nelerdir?
Öğrenci, Öğrendiklerini sorulara aktaramama- okuduğunu anlamama, düşüncelerini organize etmede zorluk, dikkat dağınıklığı, sınavın içeriğine değil kendisine odaklanma, zihinsel becerilerinde zayıflama, enerji düşüklüğü vb. durumların yanı sıra fiziksel rahatsızlıklar, sınav kaygısının başlıca etkileri arasında gösterilebilmektedir. Sınav kaygısı, velilerin çocuklarından veya öğrencinin bizzat kendi potansiyelinin gerçekliğinden uzakta durup, gerçek dışı beklentilere girme veya mevcut beklentilerin ışığında yorumlar içerdiğinden yanıltıcıdır. Öğrenciyi farkında olmadan, kendi davranışlarını denetleyemez hale getirir.

Sınav Kaygısı neden oluşur?
Gerçekçi olmayan düşünce biçimlerine sahip olmak, sınav kaygısının oluşmasında en önemli süreçtir. Mükemmeliyetçi, rekabetçi ebeveynlerin öğrenci üzerinde ki gerçekçi olmayan beklentiler ve bunun beraberinde getirdiği baskı durumu veya öğrencinin bu karakterde kişiliğe sahip olması, sınav kaygısının daha sık ve daha şiddetli görülmesine neden olur. Sosyal çevre beklentisi ve sonucunda başarıya endeksli baskıcı tutum ve davranışların beraberinde getirdiği davranışlar da önemli etkenler arasında gösterilebilir.

Sınav kaygısının oluşmasında etkisi olan olumsuz düşünceler?

Sınava hazır değilim.

Bu bilgiler gereksiz ve saçma. Günlük hayatta hiçbir işime yaramayacak.

Bu bilgileri öğrensem de,nerede ve ne zaman kullanacağım?

Bu sınavlar neden yapılıyor ki? Ne gerek var? Notlarım belli değil mi?

Bu bilgiler gelecekte benim işime yaramaz.

Sınava hazırlanmak için gerekli zamanım yok ki!

Bu konuları anlayamıyorum, çok yetersizim. Yeterince akıllı değilim.

Ben zaten bu konuları anlamıyorum.

Biliyorum, bu sınavda başarılı olamayacağım.

Sınav nasıl olsa kötü geçecek.

Çok fazla konu var, hangi birine hazırlanayım?

Herkes bana baskı kuruyor vb cümleler, sıklıkla gözlenen olumsuz düşüncelerdir.

Sınav kaygısının giderilmesinde etkili olan olumlu düşünceler nelerdir?

Yapmam gereken şey nedir?

Yapabildiğimin en iyisini yapabilirim?

Olabilecek en kötü şey ne olabilir ki?

Dünyanın sonu değil, telafisi var.

Bu sınav da başarısız olmam, her zaman olacağım anlamına gelmez.

Eksik konular için yeterli zamanımın olmadığı doğru, ancak olan zamanımı en etkili şekilde kullanabilirim.

Tüm kaynakları çalışamasam bile, önemli bölümlere öncelik vererek sınava hazırlanabilirim.

Yapabildiğimin en iyisi için çalışıp, kalan zamanı verimli kullanarak hiç olmazsa bu çalıştığım yerlerden de soru gelmesi durumunda puan kazanabilirim.

Başarırsam hayatımın önemli bir dönüm noktasını aşacağım.

Başarısız olmam tembel ve beceriksiz olduğumu göstermez.

Zamanı kendi yararıma kullanmak, benim elimde vb.

ifadeler, öğrenci motivasyonunu sağlayacağı gibi sınav kaygısıyla başa çıkması için de geliştirilebilecek olumlu pozitif düşüncelerdir.

Sınav kaygısıyla başa çıkma yolları nelerdir?

Düşüncelerinizi yeniden gözden geçirin.

Gerçekçi olmayan düşünme alışkanlıklarınızı farklı bir gözle yeniden değerlendirin.

Nefes alma egzersizleri yapın.

Gevşeme egzersizleri yapın.

Sınav kaygısını reddetmek ve bastırmak yerine, kabul edip, bilinçli yaklaşımlarla üstesinden gelmeye çalışın.

Düşünceleri durdurma tekniğini kullanın. ( Birinci adım da : döngüseldüşünme sürecinin başında bulunduğunuz bir aşamada, kendinizi bu tür düşünceler tarafından rahatsız edilmeyeceğiniz bir yerde izole etmeniz tavsiye edilir. Zaman içerisinde pratik yaparak başardığınız bu adım sonrası uzmanlaşacak ve kendinizi artık izole etmeden, bu tekniği istediğiniz ortamda gerçekleştirebilecek konuma kendinizi taşımış olacaksınız.)

Dikkatinizi başka noktalara odaklama tekniğini kullanın.

Sınavdan önce neler yapabilirsiniz

Sınava mümkün olduğunca iyi hazırlanın.

Sınav kaygısını azaltmanın en temel yolu, sınav konularıyla ilgili bildiklerinizden emin olmanızdır.
Konuları gözden geçirin. Bu sayede bilgilerinizi aklınızda tutmanız kolaylaşacaktır.
Sınav öncesi çok yoğun çalışmayın.

Genel bir tekrar yapın. (Sadece belirlediğiniz başlıca konular için.)

Son dakika kaygısını azaltmak için tekrar etmeye erken başlayın.
Sınavın yapılacağı yere erken gidin.

Arkadaşlarınız ve yakın çevrenizle sınavla ilgili konuşmayın.
Kendi amaç ve beklentilerinizi belirleyin.
Sınavın önemini gözünüzde çok fazla büyüttüğünüz zaman, bu durum kaygınızı daha da yükseltecektir. (Tabi ki bu önemli olan sınavlarınızı önemsemeyin demek anlamına gelmiyor.)
Aldığınız sınav sonuçlarında, kendi rolünüzü düşünün. Sınav sonuçlarınızdan dolayı etrafınızı veya diğer insanları suçlama isteğinize engel olun.

Sınav konusunda kendi katkılarınızın ve davranışlarınızın farkına varmak çok önemlidir. Elde edeceğiniz sonuçlar üzerindeki kontrolün kendinize ait olduğunu bilmek, daha fazla çalışmanız için sizi motive edecektir. Karşılığında daha büyük ödüller kazanmanızı, sonuç olarak da kontrol hissinizin pekişmesini sağlayacaktır.

Yaptığınız “negatif konuşmaların” farkına varın ve bunların yerine daha pozitif, kendinizi destekleyecek ifadeler düşünün. (Bu sınava çok iyi hazırlandım. Yapabileceğimin en iyisini yapacağım vb.)

Sınav esnasında neler yapılabilir?

Olumsuz düşüncelere karşı olumlu açıklamalar getirerek, kontrolün kendinizde olduğunu hatırlayın.

Gerginliğin az olması normaldir.

Sınav kağıdını aldığınızda, birkaç kez derin nefes alıp, aldığınız nefesi yavaşça verin.

Gevşemeye çalışıp, soruları okumaya başlayın. (Sınav sırasında kaygı düzeyiniz artarsa, birkaç kez derin nefes alın. Gözlerinizi kapatarak sizi mutlu eden bir anıyı ya da bir yeri

hayal edin. Bu rahatlamanıza ve düşünce odağınızın değişmesine yardımcı olacaktır.)

Rahatça çözebileceğiniz dersin sorularını çözerek sınava rahatça motive olun.

Takıldığınız soru üzerinde çok fazla zaman harcamayın. Cevap veremediğiniz soruyu atlayın ve diğer sorulara geçin.

Sınav kaygısını azaltmaya yönelik teknikler kullanın. (Hızlı gevşeme, dikkat artırma tekniği, kontrollü nefes alıştırması vb. teknikler, sınav esnasında yapılabilecek bazı çalışmalardır.)

Sınav kaygısı ve aile ilişkisi nasıldır?

Aile için sınavın ne anlam ifade ettiği, sınava yönelik tutum ve yaklaşımları önemlidir. Sıklıkla aileler kendi kaygılarını çocuklarına yansıtmaktadırlar. Çocuktan yüksek beklentilerinin olması, ayrıntılarla aşırı uğraş sergilemeleri ve sınavı bir araç değil amaç olarak görmeleri oldukça önemlidir.

Ailelere neler önerilir?
Aileler sınırlarının farkında olmalıdır.

Güven ve sorumluluk vermeli, önemsemeli, olumlu geri bildirimde bulunmalıdır.

Sınava ilişkin konuşmalarda özenli davranmalı, gerçekçi olmalı, akranlarıyla karşılaştırmaktan kaçınmalıdır.

Duygu ve düşünce paylaşımı, empati önemlidir.

Sınavı yüceltmeme, ölüm kalım sorunu yapmama, yüreklendirici davranma önerilir.

Çocuklarını koşulsuz sevmeleri ve bunu çocuklarına hissettirmeleri önerilir.

Aile bireyleri, uygun rol modeli olmalı, uygun aile ortamı sağlamalı ve uygun problem çözme davranışları geliştirmelidir.

Yoğun sınav dönemlerinde çocuklarına yapacaklara en büyük iyilik; sınav hazırlıklarını çok aksatmadıkları sürece onlara az uyarıda bulunmak olmalıdır.

Çocukları başarılı olduklarında sevinirken, başarısız olduklarında da destek olmalı, olumlu ifadelerle çocuklarını motive etmelidir.

Olumsuz ve özgüveni azaltan anne-baba tutumları, sınav ve başarı kaygısını arttırdığını bilmelidir.

Genellikle öğrencilerin bu dönemlerde çok bunaldığını, kaygılı olduklarını ve yorulduklarını kabullenip çocuklarını anlamaya çalışmalıdır. Çocukların dinlenme ve eğlenme zamanlarını kontrollü arttırıp, çalışmaya daha motive edebilirler.

Çocuklarına sınavlar için harcadıkları maddi ve manevi bedelleri hatırlatmamalıdır.

Öğrencilere Öneriler

Sınav kaygınızı azaltacak ya da zihninizi açar diye çevrenizde size ilaçlar önerenler olabilir. Performansınızı artıracağını düşünerek kullanacağınız ilaç dikkatinizi azaltabilir, uyku hali verebilir. Performansınız düşer. Unutmayınız ki;İlaç kullanıp kullanmayacağınıza sadece doktor karar verebilir.

Sınava yakın, her zamanki uyku alışkanlıklarınızı değiştirmeden, dinlenebileceğiniz kadar uyuyun.

Alışkın olmadığınız yeni tat ve yiyecekleri, en azından son bir hafta denemeyin. Alışkın olduğunuz şekilde beslenmeye devam edin.

Sınav öncesinde, sınava gireceğiniz yeri görün ve nasıl gideceğinizi belirleyin.

Sınav günü gideceğiniz yerin mesafesini düşünerek, endişe yaşamadan zamanında sınav yerinde olmaya çalışın.

Sınav ile ilgili sürekli telkinde bulunan, sınav odaklı kişilerle aranıza mesafe koyun.

Gerçekçi olun. Mevcut potansiyelinizin üzerinde ki hedeflerle sınava girmeyin.

Yarıştığınız kişinin, kendiniz olduğunu kabullenip, elinizden gelenin en iyisini yapmaya gayret edin.

Yapıcı ve olumlu düşünün.

Dikkatinizi diğer adaylara, çevrede ki herhangi bir ses ve/veya gürültüye değil, kendi sınav kitapçığınıza, sorulara ve cevap kağıdınıza verin.

BAŞARILAR DİLERİM

Esat AYTAN

Sosyal Bilgiler Öğretmeni

Eğitim Koçu