Yay Çelikleri Nedir?

Yay çelikleri, herhangi bir yük altında elastik alanda şekil değiştirebilme ve yükün kaldırılması halinde eski haline gelebilme özelliğine sahip olan çelikler olarak tanımlanır. Yay çeliklerini, imalat çelikleri gibi mekanik özelliklerini ısıl işlem aracılığıyla ıslah etmek mümkündür. Yay çelikleri çeşitli yayların yapımında kullanılan maddelerdir.

Yay Çelikleri Özellikleri

Yay çelikleri herhangi bir bozulma yaşanmadan bükülme kuvvetlerine dayanabilecek özelliğe sahiptir. Yay çelikleri alaşımlarından yapılan maddeler bükülebilir, sıkıştırılabilir, uzatılabilir ve herhangi bir değişikliğe uğramadan orijinal şekillerine geri dönüştürülebilir. Bu özellikler, yüksek akıma dayanım olarak nitelendirilmektedir.

Yay çeliklerinin esnekliği, dinamik olarak yüklü olan bu parçaların işlevselliğinde önemli bir rol oynar. Kalıcı deforme olmadan malzemenin ne kadar kuvvetli emebileceğini tespit eder. Akıma dayanım, maddenin hala orijinal şekline dönerken emebileceği ve sonrasında serbest bırakabileceği maksimum kuvveti simgeler.

Esnek parçaların üretimi konusunda dikkat edilmesi gereken hususlardan biri, parçaların kaynak edilmesinin sakıncalı olmasıdır. Yüzey çentik faktörü, ısıl işlem sebebiyle oluşabilecek iç çatlaklar, yüzeyde meydana gelen ve malzemenin homojen sertliğini bozacak biçimde etkileyen dekarbürasyon hassasiyeti, termokimyasal sertleşme (nitrürasyon) kumlama gibi işlemler kırılma olasılığını azaltan işlemler olarak tanımlanabilir.

Çelik malzemeye şekil verme işlemi oda sıcaklığında meydana gelirse, yüksek oranda eğilme gerilimleri meydana gelir. Bu durum, üretilen malzemenin esneklik oranını düşürür. Bundan dolayı, şekil verilmiş parçaların düşük sıcaklıklarda tavlanması uygun bir metottur.

Yay malzemesi olarak kullanılacak çeliklerde beklenilen özellikler, yeterli yük mukavemeti, iyi esneklik, kırılmaya karşı sınırsız emniyet şeklinde tanımlanabilir. Bu özellikler uygun çelik seçimi ve ısıl işlem ile olabilir. Yük mukavemetinin artırılması ile malzemenin esnekliğini kaybetmemesi esastır.

DIN normlarına göre bazıyay çelikleri;

· 38 Si 6

· 46 Si 7

· 51 Si 7

· 55 Si 7

· 65 Si 7

· 60 SiMn 5

· 60 SiCr 7

· 38 Si 7

· Ck 67

· Ck 75

· Ck 85