Deprem nedir, nasıl korunulur?

Deprem en basit tabiriyle yer kabuğundaki beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerjinin yeryüzünü sarsmasıdır. “Fay” denilen ve yerkabuğu tabakalarınıngerilme ya da sıkışması sonucu yüzyıllar süresince enerji biriktiren hareketli kesimlerin kırılması sonucu depremler oluşur.

Biz insanlar farkında olmasak da her gün irili ufaklı bir çok deprem olmakta. Çoğu 1.0 ile 3.0 şiddetleri arasındaki bu depremler insanlar tarafından hissedilmez ve tam altımızda bile olmuş olsa normal hayatımıza devam ederiz. Bu depremler ancak sismograf denilen cihazlarla tespit edilir. 3.0 şiddetinden itibaren insanlar tarafından hissedilen depremler özellikle 5.0 şiddetinden itibaren korku verir ve panik yaratır.

Bu noktada biz ne yapmalıyız?

Depremin bir gerçek olduğu ve elimizdeki teknolojiyle depremi önceden tespit etmenin mümkün olmadığını göz önüne alırsak yapılabilecek tek şey hayatımızda bu gerçeğe uygun düzenlemeler yapmak... Binalarımızı depreme dayanıklı inşa etmek, kaliteli malzeme kullanmak ve deprem sigortalarımızı (zaten halihazırda kanuni bir gereklilik) yaptırmak. Bununla birliktedeprem esnasında yapılacakları bilmek ve yazının ilerleyen bölümlerinde değineceğimizbir acil durum çantası hazırlamak da hayati önem taşıyor.

Deprem Esnasında Ne Yapılmalı?

Eğer bir binadaysanız;

1.Sakin kal, panik yapma

Sarsıntı esnasında kesinlikle panik yapılmamalıdır. Hasar vermeyen depremler esnasında dahi camlardan atlayarak yaralanan insanlar olmuştur. Panik deprem esnasında en büyük düşmandır. Her ne kadar kolay olmasada derin bir nefes alınmalıve yapılacaklar hatırlanmalıdır.

2.Sabitlenmemiş malzemeden uzak dur

Depremin şiddetine göre sabitlenmemiş mobilya, malzeme, istif vs. veya dökülebilecek madde kaplarıdevrilebilir ve bize zarar verebilir. Sarsıntı esnasında bu tür malzemelerden kendimizi sakınmak her zaman faydamızadır. Aynı zamanda dengemizi kaybedip düşmemek için pencerelerden de uzak durulmalıdır.

3.Yaşam Üçgeni kur

Bu aslında deprem öncesi çalışılması gereken bir konu. İçi dolu sandık, sabitlenmiş büyük mobilya (örneğin sabitlenmiş bir gardolap veya sağlam sandalyelerle desteklenmiş bir masa) yanına çömelerek ya da altına girerek olası bir çökmede bize yaşam alanı sağlayacak bir bölge oluşturmalıyız. Eğer bu alana uzaksak veya belirlemediysek güvenli bir alana çömelerek ÇÖK-KAPAN-TUTUN prensibiylebaş ve boynumuzu koruyacak bir pozisyon almalıyız.

4.Binayı tahliye et

Sarsıntıdan sonra artçı sarsıntılar olabilir. Bina tahliye edilirken binanın elektrik, su, doğalgaz vs. vanaları kapatılmalı ve “asansör kullanılmadan” sakin bir şekilde toplanma alanlarına gidilmeli ve yetkililerin talimatlarına uyulmalıdır. (Adresinize tahsis edilmiş toplanma alanını www.turkiye.gov.tr adresinden öğrenebilirsiniz.)

5.Telefonu kullanma

Acil durum bildirimleri hariç telefonlar kullanılmamalı hatlar boşuna işgal edilmemelidir. Evet büyük bir afet sonrası sevdiklerinize ulaşmak bir ihtiyaç ama çökmesi muhtemel GSM istasyonlarının da acil durum haberleşmesi için boş kalmaya ihtiyacı olacaktır.Sabırlı olunmalı ve sakin kalınmalıdır. Bu kapsamda şahsi fikrim yakınlarınıza SMS ile ulaşmanızdır.

Açık alanda depreme yakanaldıysanız;

1.Korun

Açık arazilere gidilip çömelerek kopabilecek elektrik hattı, devrilebilecek direk vs. uzak durulmalıdır. Toprak kayması oluşabilecek falez, uçurum benzeri yerlerden derhal uzaklaşılmalı, olası bir dalga hareketinden etkilenmemek için sahil kıyısında beklemekten kaçınılmalıdır.

Deprem esnasında araç kullanıyorsanız;

2. Açık alandaysan dur

Derhal uygun bir alanda ve emniyetli bir şekilde sağa yanaşarak durulmalı, motor durdurulmalı, anahtar kontakta takılı halde pencereler kapalı şekilde araçta beklenmelidir. Devrilebilecek direk, bina vs. uzak durulmalıdır. Sarsıntı bittikten sonra araç anahtarını üzerinde bırakarak araçtan inilmeli ve açık alana geçilmelidir. Eğer tehlikeli bir yol kesimindeyseniz (köprü, viyadük, enerji hattı yakını vs.) anahtarları üzerinde bırakarak dikkatli bir şekilde araç tahliye edilmeli ve uygun bir güvenli alana geçilmelidir.

3. Kapalı alandaysanyat

Eğer kapalı bir alandaysanız (tünel, kapalı otopark vb) derhal araçtan inerek aracın yanına yatmalı ve başınızla boynunuzu koruyacak bir pozisyon almalısınız. Yıkılması muhtemel duvar, kaya vs. karşı aracınız sizi koruyacaktır.

Son olarak, bahsetmiştik, nedir bu deprem çantası

Deprem çantası, depremin getirdiği panik anında temel yaşam malzemelerini ihtiva eden bir acil durum seridir. Uzmanlarca önerilen bir deprem çantasında şu malzemeler olmalıdır;

Yeteri miktarda şişelenmiş taze su,Enerji veren yiyecekler, çikolata vb,Yedek pilleri ile fener,Mümkünse küçük bir el telsizi ve pili,İlkyardım çantası,Kişisel reçeteli tüm ilaçlar,Yedek giysi,Nakit para,Küçük boy battaniye, örtü,Çakı, mümkünse çok işlevli,Düdük,Kalem, kağıt, not defteri,Önemli telefon numaralarının ve iletişime geçilecek kişilerin bilgileri. Bunu ihtiva eden dosya su ve toza dayanıklı olmalıdır,Çocuklar, yaşlılar, engelliler ve ev hayvanları için özel malzemeler,Tuvalet kağıdı, tuvalet atıkları için naylon poşetler.

Bu liste kişisel ihtiyaçlara göre değişebilir lakin içeriğinde asgari bu malzemeler olmalı ve gereksiz malzemeler olmamalıdır.Afet anında kullanılacağı düşünülerekbu çantanın boyutu da çok büyük olmamalı ve her an kolayca ulaşabileceğiniz bir yere konulmalıdır. Ayrıcaiçeriği son kullanma tarihleri açısından sıkça kontrol edilmelidir.

Bu yazımda dilim döndüğünce siz değerli okuyucuları deprem konusunda bilgilendirmeye çalıştım. Unutmamak gerekir ki “deprem değil bilgisizlik öldürür...”