Tekerleği Kim İcat Etti? Bilim İnsanları Binlerce Yıllık Soruya Nihayet Yanıt Buldu

Tekerleğin icadı, insanlık tarihinin en büyük atılımlarından biri olarak kabul edilir. Ancak şimdi, arkeolojik keşifler tekerleğin tarihini 6.000 yıl daha geriye götürebilir. Tekerleğin ilk örneklerinin günümüzden yaklaşık 4.000 yıl önce Mezopotamya’da (günümüz Irak’ında) çömlek yapımında kullanıldığı düşünülüyordu. Taşıma amaçlı ilk tekerlekli araçların izleri ise yaklaşık 500 yıl sonra, Tunç Çağı’nda ortaya çıktı.

Ancak İsrail’deki bir arkeolojik kazı alanında bulunan ve merkezi deliklerle çevrilmiş çakıl taşlarının, dönme hareketine dayalı araçların gelişiminde yeni bir mihenk taşı olabileceği düşünülüyor.

İLK TEKERLEK ŞEKLİNDE NESNELER: 12.000 YILLIK DELİKLİ ÇAKIL TAŞLARI

Nahal-Ein Gev II kazı alanında, çoğunluğu kireçtaşından oluşan yüzlerce delikli taş gün yüzüne çıkarıldı. Bu taşların yaklaşık 12.000 yıl öncesine dayandığı tahmin ediliyor. Araştırmacılar, bu taşların iğ ipliği gibi lifleri bükerek iplik haline getiren “makaralar” olarak kullanıldığını düşünüyor.

Kudüs İbrani Üniversitesi’nden araştırmacılar, taşların replikalarını yaparak keten iplik eğirmeyi başardı ve bu taşların ilk dönme hareketi sağlayan tekerlek biçimli nesneler olduğunu doğruladı. Çalışmayı yürüten Profesör Leore Grosman, “Bu delikli taşlar, merkeze bağlanmış bir eksenle dönen, taşıma amaçlı olmasa da ilk tekerleklerdir” açıklamasını yaptı.

Bu erken kullanımın, çömlekçi tekerleği ve araba tekerleği gibi tekerleğe dayalı diğer icatların önünü açtığı düşünülüyor.

MODERN TEKNOLOJİ İLE GEÇMİŞE YOLCULUK

Araştırma ekibi, modern teknolojinin bu eski nesneleri incelemelerini ve tarih öncesi zanaatkarların yenilikçi yaklaşımını anlamalarını sağladığını belirtti. Bu inceleme, hem tarih öncesi hem de modern teknolojiyi birbirine bağlayarak insanın yaratıcı süreçlerini anlamamıza yardımcı oluyor.

Araştırma ekibi, çalışmalarını Plos One dergisinde yayımlanan makalelerinde şöyle belirtti:

“Tekerlek ve eksen, doğrusal hareketi döner harekete dönüştürerek insan teknolojisi tarihinde devrim yaratmıştır. Antik çağdaki kökeni genellikle Tunç Çağı'ndaki arabalarla ilişkilendirilirken, biz 12.000 yıllık Natufian köyünde bulunan ve çok daha eski olan bir bulguya odaklanıyoruz.”

Araştırmacılar, bu taşların, lifleri büküp iplik haline getiren makaralar olarak kullanıldığına inandıklarını belirtiyor.