GAFTA Tahkimi Nedir

Gafta’yı Anlamak

Gafta, yani Tahıl ve Yem Ticaret Birliği, 1878 yılında (o dönemde Londra Tahıl Ticaret Birliği olarak biliniyordu) tahıl endüstrisinin paydaşlarının haklarını korumak amacıyla kurulan uluslararası bir ticaret birliğidir. Merkezi Londra’da olup, Cenevre, Kiev, Pekin ve Singapur’da da ofisleri bulunmaktadır. Gafta, tahıl ticaret süreçlerini hızlandıran ve pazarlık süresini azaltan standart proforma sözleşmeler hazırlamasıyla tanınır. Gafta tahkimi ve hukuki süreçler hakkında daha fazla bilgi edinmek için https://fortiorlaw.com/news/gafta-arbitration/ adresini ziyaret edebilirsiniz.

Gafta'nın proforma sözleşmeleri sayesinde, farklı ülkelerdeki alıcı ve satıcılar, her defasında tüm şartları yeniden müzakere etmek yerine, yalnızca mallar, fiyat, kalite ve teslim süresi gibi önemli konulara odaklanarak temel şartları belirleyebilirler. Gafta verilerine göre, küresel tahıl işlemlerinin %80’inden fazlası bu standart proforma sözleşmelere dayanmaktadır. Karadeniz bölgesinde en çok kullanılan proforma sözleşmeler Gafta 48 (CIF teslimat), Gafta 49 (FOB teslimat), Gafta 78, Gafta 78UA (demir yolu ve kara yolu) ve Gafta 88 (konteyner teslimatları) şeklindedir. Bu sözleşmeler, anlaşmazlıkların Gafta tahkimi altında İngiliz hukukuna göre çözümlenmesini zorunlu kılan hükümler içerir.

Talep İçin Süre Sınırlamaları

Gafta'ya göre talepte bulunma süresi genellikle bir yıl olup, bu süre teslimat koşullarına bağlı olarak konşimento tarihinden ya da teslim süresinin bitiş tarihinden itibaren hesaplanır. Kaliteye yönelik anlaşmazlıklarda, örneklerin incelenmesi gerektiğinde ise süre 21 günle sınırlıdır. Tahkim bildirimi belirlenen süre içinde yapılmalı, talebin kendisi ise bildirimi izleyen bir yıl içinde sunulmalıdır. Ancak, altı yıla kadar uzatılabilen bir süre tanınması amacıyla ek süre başvurusunda bulunulabilir.

Gafta Tahkimi Maliyetleri ve Karmaşıklığı

Gafta tahkimi, Londra Uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne (LCIA) kıyasla daha uygun maliyetli bir seçenektir. Gafta verilerine göre, birinci derece tahkim kararının ortalama maliyeti yaklaşık £14,654.65 olup, bu rakam LCIA'nın ortalama maliyeti olan 97,000 ABD dolarına göre oldukça düşüktür. Davacılardan, talepte bulunduklarında bir depozito ödemeleri istenir ve depozito miktarı tarafların Gafta üyeliği durumuna göre değişir:

Üç hakemden oluşan bir heyet için: £12,000 (her iki taraf da üye), £13,500 (bir taraf üye), ya da £15,000 (her iki taraf da üye değil).

Tek bir hakem için: £8,000 (her iki taraf üye), £9,700 (bir taraf üye), ya da £11,400 (her iki taraf da üye değil).

Toplam tahkim maliyeti, başlangıçta ödenen depozitodan yüksek ya da düşük olabilir ve erken çözüm sağlanması durumunda depozitonun kullanılmayan kısmı iade edilebilir. Örneğin, davacı tek bir hakem için £8,000 depozito ödemiş ve dava dostane bir şekilde çözülmüşse, Gafta kullanılmayan depozitonun bir kısmını iade edebilir; yalnızca £1,000 harcanmışsa, iade edilebilir.

Gafta tahkimi, 15 A4 sayfasına sığan kurallarla nispeten basit bir süreçtir. Geleneksel mahkeme prosedürlerinden farklı olarak, sözlü duruşmalar standart olarak uygulanmaz, bu da seyahat ve lojistik gereksinimlerini en aza indirir. Süreç, genellikle e-posta yoluyla sunulan belgeler üzerinden yürütülür.

Tahkim Masraflarının Karşılanması

Başlangıçta tahkimle ilgili tüm masraflar davacı tarafından karşılanır; ancak davanın kazanılması durumunda bu masraflar kaybeden taraf tarafından karşılanabilir.

Hukuki Masrafların İadesi

Gafta tahkim kuralları, hukuki masrafların yalnızca her iki tarafın kabul etmesi durumunda iade edilebileceğini belirtir. Genellikle böyle bir anlaşma olmadığı için, hukuki ücretler geri alınamaz.

Anlaşmazlık Çözüm Süreci

Gafta, Gafta 125 ve daha basit anlaşmazlıklar için Gafta 126 olmak üzere farklı tahkim kuralları sunar. Standart prosedürde, her iki taraf hakemlerini atar ve davalı, depozitonun ödenmesinden sonra davaya yanıt vermek için 28 gün süreye sahiptir. Ardından davacı, karşı yanıt vermek için 21 gün daha süre alır. Gerekirse, ek açıklama “turları” yapılabilir ve bu durum, davanın karmaşıklığına bağlı olarak zaman çizelgesini uzatabilir.

Tüm yazışmalar, tarafların doğrudan hakemlerle iletişim kurmamasını sağlayarak Gafta'nın sekreteri aracılığıyla yönetilir. Sözlü duruşmalar nadir görülse de, Gafta yakın zamanda sanal duruşmaları başlatarak maliyetleri daha da azaltmıştır.

Gafta Kararına İtiraz Etme

Gafta’nın temyiz süreci, taraflardan herhangi birinin davanın tam bir incelemesini talep etmesine olanak tanır ve temyiz gerekçesi sunma zorunluluğu yoktur. Temyiz heyeti, ilk kararın yapısına bağlı olarak üç veya beş hakemden oluşabilir. Ek olarak, taraflar, sınırlı gerekçelerle Londra Yüksek Mahkemesi’ne itiraz edebilir; ancak başarı oranı düşüktür.

Kararların Uygulanması

Karar yürürlüğe girdikten sonra, borçlunun kayıtlı olduğu yerde ya da varlıklarının bulunduğu (örneğin bir bankada) tanınması ve uygulanması gerekir. Bu süreç genellikle onaylı karar ve sözleşmenin yerel mahkemeye sunulmasını ve ardından kararın borç tahsilatı için bir icra memuruna devredilmesini içerir.

Varlık Gizleme Risklerinin Azaltılması

Borçlunun varlıkları gizlemesi durumunda, Gafta tahkimi her zaman kesin bir çözüm sağlamayabilir. Önlemler, örneğin durum tespiti ve ara tedbirler oldukça faydalıdır. Örneğin, Gafta sözleşmeleri Londra’yı tahkim yeri olarak belirlediğinden, davacılar İngiltere ve Galler Yüksek Mahkemesi’nden bir “dünya çapında malvarlığı dondurma emri” (WFO) talep edebilirler. WFO, borçlunun dünya genelindeki varlıklarını borç miktarı için güvence altına alır ve uyulmaması durumunda yöneticilerin veya hak sahiplerinin hapis cezasıyla karşılaşmasına yol açabilir. WFO'nun yanında bir ifşa emri ile birlikte borçlunun varlıklarını açıklaması zorunlu tutulabilir. Bu emirler, özellikle dolandırıcılık şüphesi olan durumlarda yararlıdır ve hızlı hareket edilerek varlık transferleri engellenebilir.