Göbeklitepe’den daha eski buluntular var...Yesemek kurtarılmalı

“ Göbeklitepe’den daha eski buluntular var”

Severoğlu, “Yesemek’in UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesine alınması Gaziantep ve İslahiye’nin geleceği için çok çok önemlidir. Gaziantep çevresindeki arkeolojik kentler ile bir kültür şehridir. Bu kültürel değerlerin korunması gelecek kuşaklara borcumuz olup, bugün yaşayanların bu planlamaları yapma sorumluluğu vardır” diye konuştu.

UNESCO Geçici Miras Listesi’nde yer alan Yesemek Açık Hava ve Heykel Müzesi çevresinde yürütülen Sulama Göleti çalışmalarının tarihi eserlere zarar verdiği ortaya çıkmış, sonrasında ise gölet çalışmaları geçici olarak durdurulmuştu. Gaziantep Kent Konseyi Yesemek Komisyonu ve STK’ların girişimleri sonucu açılan davada nihayet karar çıktı. Gaziantep 2.İdare Mahkemesi, Gaziantep Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararlarını iptal etti.

UNESCO Geçici Miras Listesi’nde yer alan Yesemek Açık Hava ve Heykel Müzesi çevresinde yürütülen Sulama Göleti çalışmalarının durdurulması ve kararların iptal edilmesi için STK’ların açtığı davada karar çıktı. Gaziantep 2.İdare Mahkemesi, Gaziantep Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararlarını iptal etti.

Mahkeme kararının çıkmasının hemen ardından Gaziantep Kent Konseyi’nde bir basın toplantısı düzenlendi. Düzenlenen basın toplantısına Kent Konseyi Yesemek Komisyonu Üyeleri,  Gaziantep Turizm Kültür Derneği,  Anadolu Tarih ve Arkeoloji Derneği, Gaziantep Kültür Turizm Derneği, Gaziantep Kulübü Derneği ve TMMOB’a bağlı oda temsilcileri katıldı. 

GÖLET İNŞAATI, BÖLGEYE ZARAR VERDİ

Basın toplantısında konuşan Gaziantep Kent Konseyi Yesemek Komisyonu Başkanı Sıtkı Severoğlu, mahkemenin vermiş olduğu kararın Yesemek ve kent için önemli olduğunu kaydetti. Severoğlu, “Bilindiği gibi Yesemek’te arkeolojik eserlere zarar verilmesi hakkında alınan duyumlar üzerine Gaziantep Kent Konseyi Yürütme Kurulunun 12 Ağustos 2020 tarihli toplantısında konu gündeme alınmış ve bir komisyon kurulmasına karar verilmişti. İlgili Oda ve STK Başkanları ve Yürütme Kurulu üyelerimizden oluşan komisyonumuz ilk toplantısını yaparak 18/08/2020 tarihinde çalışmaya başlamış ve Yesemek Alan Başkanlığından gerekli bilgi belge ve dokümanları talep etmişti. Yapılan incelemeler sonunda; İzinlerin hukuka uygun olmadığını, doğal peyzajın ve eserlerin zarara uğradığını, sulama göletinin eserlere ve doğal peyzaja zarar vermesinin yanında ileride çok daha büyük zararlar verebileceğini ve olası bir depremde köy yerleşiminin büyük bir risk taşıdığını değerlendirmiştik.  Bunun üzerine Kültür Ve Turizm Bakanlığı’na karşı dava açıldı.

SULAMA BARAJI’NDA ÇALIŞMALAR DURDURULDU

Yesemek Ören Yerinin Unesco Dünya Kültür Mirası Kalıcı Listesine girebilmesi konusunda Kültür Bakanlığımız, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve Gaziantep Valiliği önemli çalışmalar yapmaktadır. 2012 yılından bu yana geçici listede olan Yesemek’in kalıcı listeye geçebilmesi için “ Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi Upstream Process’i kapsamında, Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi Türkiye Milli Komitesi ICOMOS’a bir rapor hazırlatıldı.

Bu süreçte Gaziantep Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu kararı ile çalışmaların durdurulmuş olması, DSİ’nin ICOMOS ve Mahkeme kararı sonucunu beklemiş olması Yesemek için bir kazanç oldu.

STK’LAR DAVA AÇTI!

“Gaziantep Turizm Derneği, Anadolu Tarih ve Arkeoloji Derneği, Gaziantep Kültür Turizm Derneği, Gaziantep Kulübü Derneği ve TMMOB Mimarlar Odası Tarafından, Kültür Ve Turizm Bakanlığı’na karşı  Gaziantep 2. İdare Mahkemesi’nde açılan dava geçtiğimiz gün sonuçlandı.

Açılan davalarda tarafımızca “ Yesemek Mahallesi sınırları içerisinde inşa edilmekte olan Yesemek Göleti ve Sulama Projesi kapsamında alınan 19/10/2016 tarih ve 1898 sayılı Gaziantep Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararı ile 30/05/2017 tarih ve 2272 sayılı Gaziantep Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararlarının; Yesemek Alan Yönetimi Planında yer alan bilgi, belge ve tespitlere göre 1. Derece arkeolojik Sit alanının zarar gördüğünün anlaşılması ve dava konusu kararların alınmasının 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu hükümlerine aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmişti.

Davalı İdare ise savunmasında alınan kararların, yapılan iş ve işlemlerin hukuka ve mevzuata uygun olduğu öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktaydı.”

MAHKEME KARARI ÇIKTI!

Kararda; Uyuşmazlıkta, bilirkişi raporu ve anılan mevzuat hükümleri ile birlikte değerlendirildiğinde; Yesemek Göleti ve Sulama Projesi'nde gölet gövdesinin doğu yönünden çıkan cebri boru hattının yaklaşık 150,00 m2'lik kısmının 1. Derece Sit Alanı içerisinde kaldığı ve yol yapımı için 980.00 m2'lik bir alanda kazı yapıldığı, dip savak yapımı için açılan kanalın halen mevcut olduğu, yol yapımı için kazı yapılan alanın ise sonradan doldurulmak suretiyle üzerinin eski görünümüne getirilmeye çalışıldığının bu esnada bazı heykel parçalarının da özgün olmayan yerlere taşındığının keşif aşamasında yapılan incelemelerde tespit edildiği, buna göre, uygulanan baraj projesinin bir kısmı kapsamında I. Derece Arkeolojik Sit alanına müdahale edildiği ve kısmi tahribatlara uğratıldığının açık olduğu, dosya kapsamında bulunan bilgi ve belgelerin incelemesinden,  arkeolojik sit alanı içerisinde yol yapımı için izin talep edilmeden yol yapımına başlandığı, sonrasında ise, alanın dik yamaçlı olması nedeniyle açılan yoldaki kesitlerde toprak kayması ve göçüklerin oluşmasının önlenmesi için zorunlu alt yapı uygulamaları kapsamında izin talep edildiği, anılan 658 nolu ilke kararında I. Derece Arkeolojik Sit alanında kesinlikle hiçbir yapılaşma izni verilmeyeceği, bilimsel amaçlı kazıların dışında hiçbir kazı yapılamayacağı, ancak zorunlu durumlarda yapılacak alt yapı uygulamaları için konunun koruma kurulunda değerlendirilmesinin mümkün olduğunun belirtildiği, buna göre baraj alanı içinde kalan taşınmaz kültür varlıklarının ve arkeolojik sit alanlarının koruma ve kullanma koşulları ile ilgili yukarıda aktarılan Kültür Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu'nun "Baraj Alanlarında Etkilenen Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına İlişkin" 10.04.2012 tarih ve 36 sayılı İlke Kararı uyarınca Bilim Komisyonu kurularak yapılacak çalışmalar sonucu karar alınması gerekirken dava konusu koruma bölge kurulu kararlarında Kültür Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu'nun 658 sayılı ilke kararı dayanak alınarak I. Derece Arkeolojik Sit alanında müdahalede bulunulduğu ve kısmen tahribata yol açıldığı anlaşılmakla dava konusu Gaziantep Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 19.10.2016 tarih ve 1898 no'lu kararı ile Gaziantep Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 30.05.2017 tarih ve 2272 no'lu kararında mevzuata ve hukuka uygunluk bulunmamaktadır denmektedir.

Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemlerin iptaline, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi nezdinde istinaf yolu açık olmak üzere, 23/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verilmiştir” denildi.

“GEÇMİŞTE ZEUGMA MOZAİKLERİ KONUSUNDA ÖNEMLİ BİR SINAV VERDİK!”

UNESCO Geçici Miras Listesi’nde yer alan Yesemek’in kalıcı listeye alınması konusunda ortak akıl ile hareket edilmesi gerektiğini söyleyen Severoğlu, “Bu konuda yaşananlardan dersler çıkarılması ve bundan sonra yapılacakların doğru planlanması gerekmektedir. Gaziantep bu konuda geçmişte de güzel örnekler vermiştir. Zeugma Mozaiklerinin Gaziantep’ten götürülmesi konusunda tüm şehir ve sivil toplum örgütleri tek yürek olmuş, davalar açılmış ve benzer şekilde kazanılmıştı. Sonuç olarak bugün Gaziantep dünyanın tanıdığı ve bildiği bir mozaik müzesine sahip oldu ve bunun yanında Zeugma Ören yerinde halen çok başarılı kazılar sürdürülmektedir.”

“GÖBEKLİTEPE’YE 3 MİLYON TURİST GELDİ!”

Sözlerini sürdüren Severoğlu, “Yesemek’in UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesine alınması Gaziantep ve İslahiye’nin geleceği için çok çok önemlidir. Hemen yanımızdaki Göbeklitepe örneğine bakacak olursak, UNESCO kalıcı listesine girdiği 2020 yılından bu yana, tüm olumsuz pandemi sürecine rağmen 3 Milyona yakın ziyaretçi almıştır, bu da listeye girmenin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.”

“BÖLGENİN GELECEĞİ PLANLANMALI”

“Her ülke her yıl sadece bir yeri UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesine önerebiliyor” diyen Severoğlu, Yesemek’in kalıcı listeye alınması konusunda çalışma yapılması gerektiğini söyledi. Severoğlu, “ Yesemek ile ilgili ICOMOS raporunda yer alan olumsuzluklar hem idare mahkemelerimizin verdiği kararla hem de Gaziantep’teki STK’ların ve Kent Konseyimizin bu konuyu sahiplenmesi ile ortadan kalkmıştır. Şimdi yapılması gereken, Üniversitelerimizin Mimarlık ve Arkeoloji Bölümleri, ilgili tüm resmi kurumlar ve STK’ların birlikte yapacakları çalıştay ile verilen zararların nasıl telafi edileceğinin tespit edilmesidir. Bu konuda hemen harekete geçilmelidir ki 2023’te Yesemek UNESCO Dünya Mirası Kalıcı listesine girebilsin. Gaziantep Kent Konseyimiz başta olmak üzere ilgili Bakanlıklarımız, Valiliğimiz, Belediyelerimiz, Üniversitelerimiz ve Sivil Toplum kuruluşlarımızın ve hepsinden önemlisi yerelde yani Yesemek Köyünde ve İslahiye’de yaşayanların katılımı ile çalışmalar yapılmalı ve ortak akıl ile bu önemli tarihi miras ve bölgenin geleceği planlanmalıdır.

Gaziantep çevresindeki arkeolojik kentler ile bir kültür şehridir. Bu kültürel değerlerin korunması gelecek kuşaklara borcumuz olup, bugün yaşayanların bu planlamaları yapma sorumluluğu vardır” diye konuştu.

GÖBEKLİTEPE’DEN DAHA ESKİ BULUNTULAR BULUNDU

Basın açıklamasının ardından Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Severoğlu, Yesemek’te Gaziantep Üniversitesi Arkeoloji Bölümü tarafından yürütülen çalışmalarda Göbeklitepe’den daha eski kalıntıların bulunduğunu, henüz bu eserlerin durumunun ispatlanmadığını söyledi.

Yesemek ile ilgili olarak mahkeme sürecinin oldukça makul bir sürede sonuçlandığını kaydeden Severoğlu, söz konusu kararın şehir ve Yesemek için önemli bir kazanım olduğunu ve bundan sonraki süreçte 2023 yılının Yesemek’in kalıcı listeye alınması için çalışmalar yapılması gerektiğini söyledi.

Severoğlu, bu toplantı ile STK’lar, belediyeler ve Bakanlıklara çağrı yaptıklarını da sözlerine ekledi.