Tahran İtiraf Etti..."İnsani hata sonucu füzeyle düşürdük, özür dileriz"

176 kişinin ölümüne neden olan Ukrayna uçağını İran'ın vurduğu ortaya çıktı. Uçağın düşmesinin hemen ardından gözlerin çevrildiği İran'ın Genelkurmay Başkanlığı, Ukrayna Havayollarına ait yolcu uçağının “hassas askerî bir noktanın” üzerinden geçerken “insani hata” sonucu hava savunma sistemi tarafından yanlışlıkla düşürüldüğünü itiraf etti. İran Devrim Muhafızları ise “Uçak Cruise füzesi sanıldığı için vuruldu” açıklamasını yaptı. Tahran-Kiev seferini yaparken 167 yolcu 9 mürettebat olmak üzere 176 kişinin ölümüyle sonuçlanan Ukrayna uçağının teknik arıza nedeniyle düştüğünü iddia eden İran, olaydan hemen ardından uçağın kara kutusunu vermeyeceğini açıklayarak şüpheleri üzerine çekmişti. “Yanlışlıkla füze ile vurmuş olabilir” şeklindeki iddiaları kesin bir dille yalanlayan İran, işbirliği çağrılarını da geri çevirmişti.

UYDULARDAN TESPİT EDİLMİŞTİ
Uçağa ait yanma görüntülerinin ortaya çıkmasının ardından gözler yeniden İran'a çevrildi. Çarşamba günü erken saatlerde, ABD'li bir yetkili, uydu verilerinin kapsamlı bir incelemesinden sonra Washington'un uçaksavar füzelerinin uçağı düşürdüğünü kesinleştirdiğini söyledi. Yetkili, Boeing 737-800'ün İran radarı tarafından takip edildiğini açıkladı. Pentagon da uçağın İran tarafından düşürüldüğüne dair ellerinden somut bilgiler olduğunu ancak büyük olasılıkla kazayla düşürüldüğüne inandığını duyurdu. Eldeki verilere göre uçak, Tahran'dan ayrıldıktan sonra yerden havaya iki füzenin ısı izleri tespit edildi, uçak iki dakika boyunca havada kaldı. Üçüncü dakikada uçakta bir patlama oldu. Isı izleri uçağın düşerken yanmakta olduğunu gösterdi.

KANIT İSTEMİŞLERDİ
İran'ın sivil havacılık başkanı, bu iddiaları “mantıksız söylentiler” olarak değerlendirdi ve İran'ın suçlanmasına yönelik bu haberleri yalanladı. ABD ve Kanada'nın kazaya ait tüm bilgileri paylaşma çağrılarını ise reddetti. İran Sivil Havacılık Departmanı Başkanı Ali Abedzadeh düzenlediği basın toplantısında “Bizim için açık olan ve kesin olarak söyleyebileceğimiz şey uçağa hiçbir füzenin vurmadığı” dedi ve ekledi: Gerçekten eminlerse, dünya standartlarına uygun olarak gelip bulgularını dünyaya göstermeliler.

KARAKUTU FRANSA'YA
Ancak Tahran yönetiminden yapılan iddialı açıklamalar bir süre sonra yeni delillerin ortaya konmasıyla itirafa dönüştü. Genelkurmay Başkanlığı, uçağın “insani bir hata” sonucu hava savunma sisteminden ateşlenen bir füze ile düşürüldüğünü ifade etti. İran Sivil Havacılık Kurumu Kaza İnceleme Komisyonu Başkanı Hasan Rızayifer ise, teknik altyapılarının yetersiz olduğunu belirterek incelenmesi amacıyla yolcu uçağının karakutusunu Fransa'ya göndereceklerini duyurdu.

O sırada iletişim koptu 10 saniyede karar aldık
Acı olayla ilgili en çarpıcı detayları İran Devrim Muhafızları Ordusu Hava-Uzay Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Emir Ali Hacızade düzenlediği basın toplantısında anlattı. Son haftalardaki gerginlik sebebiyle İran'daki hava savunma sistemlerinin alarm durumunda olduğunu söyleyen Hacızade “Özellikle Amerikalıların İran'da 52 noktayı vuracaklarını açıklamasıyla saldırı ve savunma birlikleri yüzde yüz alarma geçmişti” dedi.
Hacızade, şöyle devam etti: Hava savunma sistemlerinin operatörüne ‘İran'a doğru seyir füzesi fırlatıldığı' bilgisi verildi. O da uçuş yönünden dolayı uçağı yanlışlıkla seyir füzesi olarak tanımladı. Hadise sırasında iletişim hatlarında sorun yaşanıyordu. Bu yüzden irtibat kurma imkanı bulamadı. Operatörün hedefi vurmak ya da vurmamak için 10 saniye içinde karar alması gerekiyordu. Nihayetinde bu kötü kararı verdi ve uçak vuruldu. Olaydan haberdar olduğumuzda Genelkurmay Başkanlığını bilgilendirdik. ABD üslerine füze saldırılarının düzenlendiği gece hava sahasını sivil uçuşlara kapatılmasını istedik ancak yapılmadı. Ukrayna uçağının füzeyle düşürüldüğünü öğrenince ölmeyi diledim. Hadisedeki sorumluluğu kabul ediyoruz. Boynumuz kıldan incedir. Yetkililerin hakkımızda alacağı her türlü karara itaat edeceğiz.

KİM NE DEDİ?
∂ İran dinî lideri Ali Hamaney: Uçak kazasıyla alakalı soruşturma açılması için talimat verdim. Yetkililer böyle kazaların tekrarlanmaması için dikkatli olmalı.
∂ İran Cumhurbaşkanı Ruhani: Çok üzgünüz. Kolayca geçilebilecek bir konu değil. Olayın tüm faillerini belirlemek için soruşturmanın sürdürülmesi gerekiyor.
∂ Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy: Ukrayna, suçun tam olarak kabul edilmesinde ısrar ediyor. İran'dan sorumluları adalete teslim etmesini, cesetleri iade etmesini, tazminat ödemesini ve resmi özür dilemesini bekliyoruz.
∂ İranlı reformist siyasetçi Mustafa Taczade: İran'da örtbasın, yalan dolanın bu kadar revaçta olduğuna asla inanmıyordum. Neden ve nasıl bu hâle geldik...
∂ İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif: ABD'nin maceracılığından kaynaklı kriz anında yapılan insani hata, faciaya yol açtı. Çok pişmanız. Tüm milletlerden özür dileriz.
∂ Siyaset bilimci Tahran Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Sadık Zibakelam: ABD'liler yaptıkları yanlışı anladıklarında zaman kaybetmeden itiraf ettiler. Biz ise 3 gün dünyaya ve insanlara yalan söyledik.
∂ Kanada Dışişleri Bakanı François-Philippe Champagne: Tam ve kapsamlı bir soruşturma için İran rejimine baskı yapmak üzere uluslararası bir çalışma grubu oluşturuldu. Böylece ölenlerin aileleri ve sevenleri hak ettikleri cevapları alabilecek.

TARİH BENZER FACİAYLA DOLU
Ülkelerarası askerî gerginliklerden zaman zaman yolcu uçakları da nasibini alıyor. İşte füzeyle düşürülen yolcu uçaklarından bazıları:
∂ 3 Temmuz 1988'de İran'ın Bandar Abbas Havalimanından Dubai'ye uçmakta olan İran Havayollarına ait Airbus A300B2 tipi yolcu uçağı, ABD Donanmasına ait USS Vincennes Kruvazörü'nden ateşlenen 2 adet SM-2 füzesi ile vuruldu, uçaktaki 290 yolcu hayatını kaybetti.
∂ 21 Aralık 1988'de Londra-New York seferini yapan PanAm Hava Yollarına ait Boeing-747 uçağı İskoçya'nın Lockerbie kasabası üzerinde 30.000 feet'te kargo bölümündeki patlama sonucu parçalanarak düştü. Uçaktakiler ve düştüğü kasabada toplam 270 kişi öldü.
∂ 17 Temmuz 2014 tarihinde Amsterdam-Kuala Lumpur seferini yapan Malezya Havayolları'na ait Boeing 777 yolcu uçağı, Doğu Ukrayna üzerinde iken Rus yanlısı ayrılıkçılar tarafından BUK hava savunma füzesi ateşlenerek düşürüldü, olay 298 ölümle sonuçlandı.
∂ 16 Ağustos 1986'da Sudan Havayolları'na ait yolcu uçağı Sudan'ın Malakal kentinden kalktıktan kısa süre sonra hükümete karşı savaşan militanların fırlattığı yerden havaya füzeyle düşürüldü, uçaktaki 60 yolcu öldü.
∂ 20 Şubat 1986'da Irak savaş uçakları, Tahran'dan Ahvaz'a giden İran Havayolları'na ait yolcu uçağına saldırdı, havada infilak eden uçaktaki 49 kişi öldü.
∂ 4 Eylül 1985'te Afganistan Havayolları'na ait AN-24 uçağı Afganistan'ın güneyindeki Kandahar kentinden havalandıktan kısa süre sonra füzeyle vuruldu, uçaktaki 52 kişi hayatını kaybetti.
∂ 21 Şubat 1973'te İsrail savaş uçakları yere inmeye zorladığı Libya Havayolları'na ait uçağa ateş açtı. İsabet alarak Sina Çölü'ne düşen uçaktaki 106 kişi öldü.
∂ 27 Temmuz 1955'te İsrail havayolları El Al'ın Paris-Tel Aviv seferini yapan uçağı, uçuşa yasak Bulgaristan hava sahasına girdikten sonra bir füzeyle düşürüldü, 58 kişi öldü.