Gaziantep'teki tarihi Raban Kale-i Zerrin Kalesi'nde yer alan İç Kale Cami, zarar gördü. Raban Kale-i Zerrin Kalesi'nin Tarihçesi

" Asrın felaketi" olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli, depremler, tarihi yapıları da etkiledi.

Araban ilçesinde, milattan önce 1200 yıllarında Tunç Çağı'nda yapıldığı tahmin edilen Raban Kale-i Zerrin Kalesi içine sonradan eklendiği belirtilen İç Kale Cami'sinde de depremler nedeniyle hasar oluştu.

Caminin kuzeyindeki girişi ve tavanı çöktü.

Ekipler, camide restorasyon çalışmalarına kısa sürede başlanacağını bildirdi.

2010 YILINDA RESTORE EDİLMİŞTİ

AK Parti Gaziantep Milletvekili Mehmet Erdoğan, Araban ilçesinde bulunan tarihi Raban Kale-i Zerrin Kalesi üzerindeki tarihi İç Kale Camii’nde restorasyon çalışması başlatılması için 760 bin TL kaynak ayrıldığını açıkladı.Milletvekili Erdoğan yaptığı yazılı açıklamada, "Araban ilçe merkezi Kale Mahallesi’nde bulunan tarihi Raban Kale-i Zerrin Kalesi üzerindeki tarihi İç Kale Camii’nin iç ve çevresinde 2010 yılında başlatılan restorasyon önce temizlik ve kazı çalışmalarında Eyyubiler dönemine ait sikkeler ve yapı ortaya çıkmıştı. Bu, caminin tarihinin oldukça eski olduğunu belgeledi. Bölgedeki önemli tarihi eserlerden birisi olan camide bir an önce restorasyon çalışması başlatılıp tamamlatılarak, bölge halkının hizmetine açmak için Gaziantep Valisi sayın Erdal Ata’nın da desteğiyle Gaziantep Valiliği İl Özel İdaresi Kültür Varlıkları Fonu’ndan 760 bin TL kaynak ayrıldı. En kısa zamanda tarihi restorasyon çalışması başlatılacak.” dedi.

Raban Kale-i Zerrin Kalesi'nin Tarihçesi

Tarih boyunca Haçlıların ve Ermenilerin paylaşamadığı ve Anadolu Selçuklu Devleti ile Türk ve Müslüman toprağı haline gelen Raban Kale-i Zerrin, gün yüzüne çıkmayı bekliyor. Yaklaşık 6 yıl süren kazı çalışmaları ile önemli bir kısmı gün yüzüne çıkan tarihi kale, 4 yıldır ise çökme tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyorM.Ö. 3000-1200 tarihlerinden itibaren önemli uygarlıklara ev sahipliği yapan ve Gaziantep’in Araban ilçesine bağlı Kale Mahallesi’nde bulunan Raban Kale-i Zerrin’in binlerce yıl sonra bir kısmı gün yüzüne çıkarılırken
Tarih boyunca Haçlıların ve Ermenilerin paylaşamadığı ve Anadolu Selçuklu Devleti ile Türk ve Müslüman toprağı haline gelen Raban Kale-i Zerrin, gün yüzüne çıkmayı bekliyor. Yaklaşık 6 yıl süren kazı çalışmaları ile önemli bir kısmı gün yüzüne çıkan tarihi kale, 4 yıldır ise çökme tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor
M.Ö. 3000-1200 tarihlerinden itibaren önemli uygarlıklara ev sahipliği yapan ve Gaziantep’in Araban ilçesine bağlı Kale Mahallesi’nde bulunan Raban Kale-i Zerrin’in binlerce yıl sonra bir kısmı gün yüzüne çıkarılırken, 2 etap halinde yürütülen kazı çalışmaları ise 4 yıl önce durdu. İslam öncesinde Raban Kalesi olarak da bilinen ve asırlarca Urfa Haçlı Kontluğu ile Ermeni Krallığı arasında paylaşılamayan kalenin kalıntıları günümüze kadar ulaştı. Müslüman ve Türk devletleri açısından da stratejik önemi bulunan kalenin büyük bir bölümü ise yaklaşık yarım asırdır toprak altında kaldı. Tarihi kaynaklara göre 1940 yılına kadar sağlam bir şekilde ayakta duran kale, bu tarihten sora ise surlarındaki taşlar inşaatlarda kullanılmak için sökülürken, kalıntıları ise toprak altında unutulmaya başlandı.
2010 yılında başlatılan kazı çalışmaları ile gün yüzüne çıkartılmak istenen kale ve içerisindeki çalışmaların ilk etabı 2 sene sürdü. 2014 yılında tekrar başlayan çalışmalar da iki yıl sürerken bu süreçte kalenin büyük bir bölümü, içerisindeki cami ve çevresi toprak altından çıkarılabildi. 2016 yılında ikinci etabı biten kazı çalışmalarının üçüncüsüne ise bir türlü başlanılamadı. Ekonomik sebeplerden dolayı duran kazı çalışmalarına 4 yıldır başlanılamadı. Şu ana kadar kale sur kalıntılarının yanı sıra kale içerisindeki cami, çeşme ve livas gün yüzüne çıkarılırken, çalışmalarda tandır öğütme taşları, kinkler ve birçok odacıkların yer aldığı kompleks yapı da tespit edildi. Tam olarak ne olduğu belirlenemeyen yapının ve toprak altındaki henüz bilinmeyen bölümleri de yeniden başlanacak çalışmalarla gün yüzüne çıkarılabilecek.
Kalenin hem ilçe hem bölge hem de ülke tarihi açısından büyük önem taşıdığını belirten vatandaşlar 4 yıldır kaderine terk edilen tarihi kalenin şimdi de çökme tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğunu belirterek, ara verilen kazı ve restorasyon çalışmalarına bir an önce başlanmasını istiyor

Kalenin binlerce yıllık tarihi
Bugün Araban ilçesinin sembolü olan tarihi Raban Kale-i Zerrin, M.Ö. 3000-1200 tarihinden beri önemli uygarlıklara ev sahipliği yapmış ve İslam öncesi Raban Kalesi olarak bilinir. Araban İç Kalesi’nin en önemli dönemi XI-XIII. yüzyıllar arasındadır. Bu yüzyıllar boyunca kale stratejik önemini sürekli korumuştur. Özellikle Urfa Haçlı Kontluğu, Ermeni Krallığı, Haçlı Seferleri, Memlüklü ve Türk akınlarında elde tutulması gereken en önemli kaleler arasında yer almıştır. Kale, Ermeniler ile Urfa Haçlı Kontluğu arasında sık sık el değiştirmiştir. 1093 yılında Ermenilerin elinde bulunan Araban Kalesi, 1112’den sonra Urfa Haçlı Kontluğu’nun eline geçmiştir. 1108-20 tarihleri arasında Ermeni Kralı Vasil’e ait olan kale, 1112-20 tarihlerinde ise yeniden Haçlıların kurduğu Antakya Prensliğinin eline geçmiştir. Daha sonra ise kale yeniden Ermenilere bırakılmıştır. Bu dönemde kalenin çok sağlam olduğu ve kolay kolay fethedilemediği kaynaklarda geçerken Anadolu Selçuklu Sultanı Mesud tarafından 1148-1150 yıllarında bu zorlu kale fethedilerek, Türk toprağı haline getirildi. 1155’te Atabey Nureddin Mahmud Zengi, bu kaleyi Selçuklulardan almayı başardı. Bu tarihten sonra sırasıyla Araban, Halep Eyyubileri, Anadolu Selçukluları (1218), Memlüklüler, İlhanlılar (1259), Memlüklüler (1260), Dulkadiroğulları ve tekrar Memlüklülerin hakimiyetine girdi. 1517’de ise bölge Osmanlı topraklarına katılan bölge, 1523 yılından sonra Birecik Sancağı’nın Rumkale kazasına bağlanan Araban, daha sonraki yıllarda ise Gaziantep’e bağlandı.
Raban Kale-i Zerrin 1940 yıllarına kadar sağlam bir şekilde ayakta durabilen kala Araban’ın bugünkü ilçe merkezinde 35 metre yükseklikte bulunan yığma tepe üzerine kuruldu, 8595 metrelik bir alanı kaplayan kale üzerinde İç Kale Cami ve bir takım yapı ve toprak altından henüz çıkarılamayan bir kale ile surlarından oluştuğu tahmin ediliyor. XII-XIV. yüzyıllarda çok önemli bir iç kale olmasına rağmen günümüzde pek iz kalmayan kalenin son kalıntıları da yıllara direniyor