İngiltere’nin yeni Başbakanı Liz Truss oldu

İngiltere’de Boris Johnson’ın Başbakanlık ve Muhafazakar Parti Liderliği görevlerinden istifasıyla başlayan seçim süreci bugün sonuçlandı. Johnson’ın, kendisine yöneltilen istifa baskılarının ardından 7 Temmuz’da istifa ettiğini duyurmasıyla birlikte, Muhafazakar Parti’den 8 Bakan ve Milletvekili Johnson’ın yerini almak üzere adaylıklarını koymuştu. Temmuz ayından bu yana yapılan elemelerde finale kalan 2 adaydan biri olan Dışişleri Bakanı Liz Truss, 2 Eylül’de yapılan son oylamada eski Maliye Bakanı Rishi Sunak’ı geride bırakarak bugün Parti Lideri ve Başbakan ilan edildi. Truss, İngiltere’nin 3’üncü kadın Başbakanı oldu.

Seçimin sonuçları bugün yerel saatle 12.30’da Muhafazakar Parti’nin 1922 Komitesi Başkanı Graham Brady tarafından açıklandı. Brady, Liz Truss’ın toplamda 81 bin 326, Sunak’ın ise 60 bin 388 oy aldığını duyurdu.

Truss, Parti’nin yeni lideri ilan edilmesinden hemen sonra yaptığı konuşmada, Muhafazakar Parti lideri olarak seçilmenin bir "onur" olduğunu söyledi. Truss, "Büyük Muhafazakar Partimize liderlik etmem için bana güvendiğiniz için teşekkür ederim. 2019’da insanların bize oy vermelerinin bir nedeni olduğunu biliyorum. Parti lideriniz olarak, seçmenlere söz verdiğimiz şeyi, ülkemizin her yerinde yerine getirme niyetindeyim" dedi.

Truss, "Bu liderlik kampanyası sırasında bir muhafazakar olarak kampanya yürüttüm ve muhafazakar olarak yöneteceğim. Vergileri azaltmak ve ekonomimizi büyütmek için cesur bir plan yapacağım. Enerji faturalarıyla ilgili olarak enerji krizini ele alacağım, aynı zamanda enerji arzıyla ilgili uzun vadeli sorunlarımızla da ilgileneceğim" ifadelerini kullandı.

Truss, eski Başbakan Boris Johnson’a teşekkür ettiği konuşmasında, Boris Johnson’ın Brexit’i gerçekleştirdiğini, Rusya-Ukrayna arasındaki savaşa karşı Rusya Devlet Başkanı Putin’e karşı çıktığını belirtti. Truss, 2024 yılında Muhafazakar Parti için büyük bir zafer elde edeceklerine inandığını ifade etti.

Başbakan olarak seçilen Liz Truss, Salı gününden itibaren Parti liderliği ve başbakanlık görevlerini Boris Johnson’dan devralacak. Truss’un bir sonraki protokol aşaması olarak Iskoçya’daki Balmoral Kalesi’nde İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’i ziyaret etmesi bekleniyor. Haftanın ilerleyen günlerinde Truss’un kabinelerini ve diğer bakan yardımcılarını ataması ve Muhalefetteki İşçi Partisi lideri Sir Keir Starmer’ın sorularını yanıtladığı bir Avam Kamarası oturumunda yer alması bekleniyor.

Seçim yarışında son 2 aday olarak finale kalan Truss ve Sunak yaklaşık 6 haftadır Muhafazakar Parti üyelerinden oy almak için mücadele etti ve vaatlerde bulundu. İngiltere basınında seçim sürecindeki anketlere dayanarak yapılan değerlendirmelere göre, Truss’ın seçimi kazanmasının daha ihtimal olduğu öne sürüldü. Truss daha önce yaptığı seçim konuşmalarında Başbakan olursa bir hafta içinde ülkede büyüyen enerji kriziyle başa çıkmak için bir plan açıklayacağına dair söz vermişti.

Sunak ise yaşam maliyetleri krizine yönelik destekleyici paketleri olacağına dair benzer vaatlerde bulunmuştu. Sunak, İngiltere basınına verdiği bir röportajda, seçimi kaybederse milletvekili olarak görevine devam edeceğini söylemişti.

Johnson’ın istifasıyla beraber yeni lider olmak üzere adaylıklarını koyan 8 Milletvekili arasında, eski Maliye Bakanı Rishi Sunak, Ticaret Bakanı Penny Mordaunt, Muhafazakar Parti Milletvekili Tom Tugenhadt, Dışişleri Bakanı Liz Truss, İngiltere ve Galler Başsavcısı Suella Braverman, Milletler Topluluğu Bakanı Jeremy Hunt, eski İskan ve Topluluklar Dairesi Eşitlik Bakanı Kemi Badenoch ve yeni Maliye Bakanı Nadhim Zahawi yer almıştı.

Boris Johnson neden istifa etti?

İngiltere Başbakanı Boris Johnson, kendisine yöneltilen istifa baskılarının ardından 7 Temmuz’da istifa etmişti. Johnson’ın görevini bırakmasını isteyen Milletvekilleri tepki olarak hükümette bir istifa dalgası başlatmıştı. 60’a yakın Milletvekilinin istifa ettiği Temmuz ayında Johnson, 1932 yılından bu yana İngiltere hükümetinde 24 saat içerisinde en fazla hükümet istifasıyla karşılaşan hükümet lideri olmuştu. 1932 yılında Ramsay MacDonald döneminde 24 saatlik süre içerisinde 11 Bakan görevinden istifa ederken, Johnson’ın döneminde ise 24 saat içerisinde 17 kabine üyesi istifa etmişti.

İngiltere hükümetindeki istifaların sebebi olarak, Başbakan Boris Johnson’a karşı duyulan "güven kaybı" gerekçe gösterildi. İstifa eden Bakanlar, Johnson’a yazdıkları istifa mektuplarında Johnson’a güvenmediklerini açıkça ifade ederek, Johnson’a görevi bırakma çağrısında bulunmuştu. Yeni Maliye Bakanı olarak atanan Nadhim Zahawi yaptığı bir açıklamada, "Meslektaşlarımla birlikte Başbakana, bu işin gidişatının tek bir yönü olduğunu ve onurlu bir şekilde gitmesi gerektiğini açıkladım. Başbakan, yapılması gerekenin ne olduğunu biliyor ve şimdi gitmeli" ifadelerinde bulunmuştu. Eski Maliye Bakanı Rishi Sunak ise yaptığı açıklamada, "Halk, haklı olarak hükümetin düzgün, yetkin ve ciddi bir şekilde yürütülmesini bekliyor. Yaklaşımlarımızın temelde çok farklı olduğu benim için netleşti. Hükümetten ayrıldığım için üzgünüm ama böyle devam edemeyeceğimiz sonucuna vardım" ifadelerini kullanmıştı. Eski Sağlık Bakanı Sajid Javid ise yaptığı açıklamada, Johnson’a "Benim de güvenimi kaybettiniz” demişti.

Johson skandallar nedeniyle eleştirildi

Johnson, Başbakanlık dönemi boyunca, çeşitli skandallarla gündeme gelerek, hem muhalefet liderleri hem de lideri olduğu Muhafazakar Parti tarafından "dürüst olmadığı" gerekçesiyle eleştirilerin hedefi olmuştu. Johnson, 2020 ve 2021 yıllarında korona virüs kısıtlamaları sırasındaki kuralları ihlal ederek çeşitli partilere katıldığının ortaya çıkmasından sonra dürüst olmamakla suçlanmıştı.

Johnson ayrıca 2 kişiye cinsel istismarda bulunduğu ortaya çıktıktan sonra istifa eden eski Muhafazakar Parti Milletvekili Chris Pincher skandalını ele alış biçimi nedeniyle de tepki gördü. Johnson’ın Pincher’ın istismar suçunu bildiği ve bir başbakan olarak zamanında ve sorumlu hareket etmediği öne sürülmüştü.

Muhafazakar Parti tarafından eleştirilen ve istifası istenen Johnson Haziran ayının başında güven oylamasına tabii tutulmuştu. 359 Muhafazakar Parti Milletvekilinden 211’i Johnson’a güvendikleri yönünde oy kullanırken 148’i ise Johnson’a karşı oy kullanarak görevi bırakması gerektiğini savunmuştu.