ISO 14001 sayesinde çevre alanında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların çevre üzerinde bırakabilecekleri muhtemel olumsuz etkilerin önüne geçilmesi mümkün olur. ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemiyle, ÇED ile benzer bir şekilde kurumların çevresel etkilerinin analiz edilmesi ve değerlendirmesi gerçekleştirilir ve çok daha optimize çevresel süreçlere ulaşılması sağlanır. ISO 14001 aynı zamanda işletmelerin çevresel sorumluluklarını yerine getirerek daha yeşil bir geleceği desteklemelerine olanak tanırken çevre performanslarını izleyebilmeleri için gereken platformu da sunar. Kurumlar, sistem sayesinde çevresel politikalarını belirleyebilir ve belirlenen hedeflerle amaçlar doğrultusunda faaliyetlerini en optimize yollarla yerine getirebilirler.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sisteminin başlıca safhaları aşağıdaki gibidir:
- Çevresel Politika
- Hedef Belirleme
- Etkinliğe Geçirme
- Takip
- Değerlendirme
Çevresel Politika
Çevresel politikanın bütün detaylarıyla belirlenmesi ISO 14001'in en temel safhasıdır. Bu politikanın belirlenmesiyle kurum ve kuruluşlar yönetimsel yaklaşımlarını ve çevreye karşı duyarlılıklarını yansıtmış olurlar. İdari birim tarafından oluşturulan çevresel politikanın oluşturulması aşamasında kurumların ileriye dönük hedefleri göz önüne alınır ve böylece çevresel taahhütler ile hedefler belirlenir. Genelde bu taahhütler arasında uyumluluk, optimize kaynak kullanımı, çevresel performansın iyileştirilmesi ve çevre kirliliğin önlenmesi gibi maddelere yer verilir.
Çevresel politikaların belirlenmesi noktasında en önemli konulardan biri faaliyet alanlarının ve ileriye dönük muhtemel çevresel etkilerin büyük bir özen ve dikkatle belirlenmesidir. Politikaların düzenli olarak takibinin gerçekleştirilmesi ve gerektiğinde gerektiği şekilde güncellenmesiyle işletmelerin çevresel yasalara ve düzenlemelere büyük oranda uyum göstermesi sağlanmış olur.
Çevresel politikaların kapsamlı bir şekilde belirlenmesinin bir diğer önemi de işletmelerin bünyesinde çalışanların çevresel bilincinin artırılmasına yardımcı olmasıdır. Unutulmamalıdır ki çevresel politikaların dokümanlar halinde belgelendirilerek tüm çalışanlar tarafından harfi harfine takip edilmesi gerekmektedir.
Hedef Belirleme
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi'nin temel safhalarından hedef belirleme safhasında işletmelerin çevresel hedeflerine ulaşmaları için atmaları gereken adımların belirlenmesi gerçekleştirilir ve mümkün olduğu oranda uygulamaya konulur. Hedef belirleme sürecine Çevresel Etki Değerlendirmesi ya da ÇED raporu ile başlanabilir. Böylece hedefleri belirlenen projelerin çevre üzerinde bırakabileceği etkiler ölçülüp gerekli tedbirlerin alınması sağlanabilir.
Hedef belirleme safhasında Çevresel Etki Değerlendirme Raporunun çıkarılmasının ardından uyulması gereken yasal gerekliliklerin çıkarılması gerekir. Bu yasal gerekliliklere örnek olarak işletmelerin çevresel performanslarını etkileyebilecek mevzuatlar gösterilebilir. Kurumlar ilgili mevzuatlarda belirtilen yükümlülüklere paralel olarak çevresel hedeflerini ve amaçlarını belirleyebilir ve belirledikleri hedefler doğrultusunda eylem planı oluşturabilirler.
Etkinliğe Geçirme
Etkinliğe geçirme safhasından daha öncesinde belirlenen çevresel politikaya uygun olarak seçilmiş hedeflerin hayata geçirilmesi gerçekleştirilir. Bu safhada kurumlar bünyesinde gerçekleştirilen, çevre üzerinde olumsuz etki bırakabilecek faaliyetlere karşı tedbir alabilmek maksadıyla somut adımların atılması sağlanır. Somut adımların atılması sırasında kurum bünyesinde çalışan herkesin sürece hassas ve özenli bir şekilde yaklaşması büyük önem teşkil eder.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi'nin etkinliğe geçirme aşamasında kurumların operasyonel faaliyetlerinin çevre üzerinde bırakabilecekleri olumsuz etkilerin mümkün oranda azaltılması amaçlanır. Bu azalmayla kuruluşlar çevresel ayak izlerini büyük oranda düşürebilir.
Takip
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi'nin takip safhasında kurum ve kuruluşların çevresel performanslarının düzenli olarak değerlendirilmesi ve analiz edilmesi gerçekleştirilir.
İzleme aşamasında kurumların çevresel performansları düzenli olarak incelenerek analiz edilir. İnceleme sayesinde çevresel politika ve hedeflere uygun olarak operasyonel işleyişlerin sürdürülmesi sağlanır. İzleme sonucunda elde edilen veriler doğrultusundaysa çevresel performansın analizi gerçekleştirilir.
Değerlendirme
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi'nin değerlendirme safhasında sistem sürecinin önceki aşamalarından alınan toplam verimin hesaplanması gerçekleştirilir. Çevresel politikanın belirlenmesi sürecinde seçilen hedefler ve etkinliğe geçirilen uygulamaların ne kadar etkili olduğu değerlendirilmiş ve kurumların çevresel performanslarının artırılması için atılması gereken adımlar belirlenir. Çevresel performansın bu şekilde artırılmasıyla Çevre Yönetim Sisteminden uzun vadede yüksek bir verim alınabilmesi mümkün olur.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Nedir
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, kurum ve kuruluşların çevre performanslarını optimize etmeleri ve muhtemel olumsuz etkileri azaltabilmeleri aracılığıyla yararlandıkları bir yönetim sistemidir. Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından belirlenmiş ISO 14001 standartlarına paralel olarak oluşturulan bu sistem sayesinde işletmeler yasal çevre düzenlemelerine rahat bir şekilde uyum sağlayabilmekte ve negatif çevresel etkilere karşı etkin önlemler alabilmektedirler.
Çevresel politikaların detaylı bir şekilde planlanması ve analiz edilmesi, ekosistemde meydana gelebilecek olumsuz etkilerin değerlendirilmesi safhasında ISO 14001 Yönetim Sistemi'nin rolü oldukça önemlidir. ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi sayesinde işletmeler çevresel sorumluluklarını yerine getirip sürdürülebilirlik konusunda önemli adımlar atabilirler. Sürdürülebilir yolunda adım atılması kurumlarda döngüsel bir ekonomiye geçişi rahatlatacağından büyük oranda tasarruf sağlanması da mümkün olur.
Neden ISO 14001
Küresel ısınma, buzulların erimesi, okyanusların plastik ve benzeri atıklarla kirletilmesiyle daha yeşil bir dünya için bütün kurumların bir an önce harekete geçmesi her zamankinden daha önemli bir madde haline gelmiştir. ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi'yle daha yeşil bir gelecek mümkün olabilmekte ve yukarıda sayılan bütün sorunlara karşı gerekli önlemlerin alınması sağlanabilmektedir. Kısaca belirtmek gerekirse ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi'nden aşağıdaki alanlarda faydalanmak mümkündür:
- Düzenlemelere Uyum
- Düşük Maliyet
- Pazar Payı
- Risk Yönetimi
- Sürdürülebilirlik
Düzenlemelere Uyum
ISO 14001 Çevre Yönetim Sisteminin benzersiz özellikleri kurumların yasal düzenlemelere uygun bir şekilde faaliyetlerini gerçekleştirebilmelerine olanak tanır. İşletmeler Çevre Yönetim Sistemi'nden yararlanarak yasal mevzuatları çok daha iyi bir şekilde takip ederek çevresel etkilerini değerlendirebilir ve kendilerini geliştirmeleri gereken alanları görebilirler.
İşletmelerin yasal düzenlemelere uyum noktasında gösterdiklerim verim pek çok farklı kurumsal alanda da faydalı olacaktır. ISO 14001 gerekliliklerine uyan kurumlar çevre duyarlılıkları kanıtlayacaklarından kitleler gözünde çok daha iyi bir intiba bırakacaklardır. Ayrıca çevresel düzenlemelere uygun olarak hareket edilmediğinde yasal yaptırımlarla da karşılaşılabilir. ISO 14001 sayesinde bu risk azalır ve sürdürülebilir politikalara uyum sağlanır. Yönetim sisteminden yararlanan işletmeler yasal düzenlemelerde oluşabilecek farklılıklardan haberdar olarak cezalara karşı tedbir alabilirler. Üstelik ISO14001 sayesinde işletmelerin düzenlemelere uyulması için gereken maliyetleri belirleyip buna uygun olarak hareket etmeleri de mümkün olabilmektedir.
Maliyet Azaltma
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, işletmelerin tasarruflu bir şekilde operasyonel ve kurumsal süreçlerini yönetebilmelerine olanak tanır. Maliyette görülen bu tasarrufa en çok enerji ve hammadde alanlarında rastlanır. Performans takip metoduyla izlenebilen enerji ve hammadde kullanım oranı parametresi benzeri parametrelerle işletmelerin harcamaları tespit edilir ve böylece ileriye dönük olarak atılacak adımlar belirlenir.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemiyle firmalar atık miktarlarını azaltırken geri dönüşüm oranlarını artırabilirler. Atık planları ve prosedürleri ve geri dönüşüm hedeflerinin belirlenmesiyle işletmelerin sürdürülebilir planlar hazırlayabilmeleri mümkün olabilmektedir.
Pazar Payı
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemiyle kurum ve kuruluşların kendilerini müşteriler ve kitleler gözünde çok daha çevreye duyarlı ve sürdürülebilirliği destekleyen bir noktada konumlandırmaları mümkün olabilmektedir. Böylece firmaların hitap ettikleri insanların gözlerindeki itibarlarını yükselterek rekabet güçlerini artırmaları sağlanabilmektedir. Kimi ihalelerde ISO 14001 sertifikası bulunması mecburidir. Bu sertifikayla kurum ve kuruluşların farklı alanda farklı fırsatların kapılarını aralaması mümkün olabilmektedir.
Risk Yönetimi
ISO 14001 sayesinde şirketlerin çevreye olan olumsuz etkileri erken aşamada tespit edilebilmektedir. Gaz, su ve enerji emisyonları gibi konularda atılacak adımlar potansiyel olarak belirlenebilmekte ve şirketler harekete geçerek daha iyi ve yeşil bir geleceğin kapısını aralayabilmektedir..
Çevresel etkilerin azaltılması işletmelere yardımcı olmanın en iyi yoludur. Enerji ve malzeme üretimini azaltan ve atık yönetimini geliştiren kuruluşlar maliyet tasarrufu sağlayabilir ve verimliliği artırabilir.
Sürdürülebilirlik
ISO 14001, kuruluşların iç gelişimini ve çevrenin korunmasını destekler. Böylelikle kuruluşların çevresel performanslarını geliştirmelerine yardımcı olur. ISO 14001 çevre yönetim sisteminden yararlanan kuruluşlar, enerji kullanımlarını azaltarak çevre üzerindeki olumsuz etkilerini azaltabilir ve atık üretimlerinde büyük oranda düşüşe gidebilirler.