Bunun sebebi ise ekonomide görülen enflasyona bağlı dalgalanmalar olurken kiraya verenle kiracılar arasındaki davaların oranı artmaktadır.
Kiraya veren ve kiracı arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklar için Sulh Hukuk Mahkemeleri’ne müracaat edilmesi gerekir. Kira artış oranı hesaplaması yapılacağı zaman kira sözleşmelerinde yer verilen kira bedelinin belirli bir zaman aralığında ve kanuni oranda artırılması söz konusu olur.
Kira Artışı Nedir, Artış Oranı Neye Göre Belirlenir?
Kira artış oranı gayrimenkul için belirlenmiş olan kira bedeli üzerinden yapılır. Bu bedel belirli aralıklarla artırılır. Günün ekonomik koşullarına uyabilmesi için gayrimenkulün kira bedelinde artış yapılması gerekir.
Çatılı iş yerlerinde ve belirli süreli konut kira sözleşmelerinde kiraya veren süre bitiminde sözleşmeyi sonlandıramamaktadır. Kira sözleşmesi bittiğinde bazı şartlar söz konusu ise kiracı sözleşmeyi sonlandırabilir. Bunun haricinde kiraya veren kira sözleşmesini sonlandırabilmek için hukuki gerekçeleri de varsa kiracıya dava açar. Açacağı dava da uyuşmazlığın türüne göre şekillenir.
Bu sebeplerle kira sözleşmesi süre bitiminde sonlanmaz ve kendiliğinden uzar. Uzayan kira sözleşmesinde geçen kira bedeli ise aynı kalmaz. Bu kira bedeli kira artış oranına göre yeniden belirlenir. Kira sözleşmeleri konut kira sözleşmesi ve işyeri kira sözleşmesi şeklinde ayrılabilir.
Konutlarda ve çatılı iş yerlerinde geçerli olan ve kiracı aleyhine düzenleme yapma yasağını kapsayan kurallar kira bedelini içermemektedir. Bu sebeple kira bedeli sözleşme bitimi itibari ile kira artış oranı dikkate alınarak yeniden hesaplanmaktadır.
Kira artışının belirlenebilmesi için ilk koşul kira sözleşmesinin yenilenmesidir. Bunun için de sözleşmenin bir yılı tamamlaması gerekir. Çatılı iş yeri sözleşmeleri ve konut sözleşmeleri için geçerli olan hususlardan biri de kira sözleşmesinin bitiminden 15 gün önce kiracı sözleşmenin sonlandırılması için bildirimde bulunmaz ise sözleşme otomatik olarak 1 yıl uzamasıdır.
Yasal Kira Artışı Ne Kadar?
Kira artışı yapılırken kanunlara göre hareket edilir. Kira sözleşmesinin yapıldığı tarih baz alınarak her yıl sonunda kira kontratında yer alan kira bedelinde artış yapılması gerekir. Bu artış oranına göre ise tarafların üzerinde anlaşma sağlaması icap eder.
Yasaların öngördüğü artış oranının üzerinde bir kira belirlemesini kiracı kabul etmeme hakkına sahiptir. Kiralayan kanunda belirlenmiş olan sınırların üzerinde bir artış yapma hakkına sahip değildir. Kiralayanın bu yönde bir talebi olsa dahi hukuken hiçbir dayanağı olmaz.
Taraflar kira bedeli üzerinde bir anlaşma sağlayamaz ise kira tespit davası açılmak sureti ile mahkemeye müracaat edilmesi gerekir. Kira bedeli tespit davası sonucunda hakimin karar vereceği yeni kira bedeli tarafları bağlar.
Özellikle vurgulamakta fayda var ki, söz konusu davalarda hak ve zaman kaybı yaşanmaması adına söz gelimi Antalya gibi mahkemelerde dosya sayısı fazla olan kentlerde Antalya avukat yardımı alınarak ilerlenmesi en sağlıklı yaklaşım olacaktır.
2024 yılı için konutlarda geçerli olan kira artış oranı %25 olarak sabitlenmiştir. Bunun üzerinde bir artış yapılması 2024 için mümkün olmamaktadır. Çatılı iş yerlerinde geçerli olan kira artış oranı ise Tüketici Fiyat Endeksi’nin 12 aylık ortalaması alınarak belirlenmektedir. 2024 Şubat ayı için belirlenmiş olan kira artış oranı %54,72’dir. Bu oran çatılı iş yerleri için yapılmış olan kira sözleşmeleri için geçerlidir.
Konut kiraları için kira artış oranı belirlenirken normal koşullarda TÜFE’nin 12 aylık ortalaması alınır. Bununla birlikte ekonomide yaşanan dalgalanmalar sebebi ile 2024 yılı için geçerli olmak üzere konutlarda kira artış oranı %25’i aşmayacak biçimde sabitlenmiştir. Kira artışı yapılacağı zaman bu oranlara göre hareket edilmesi gerekir.