ABD'de her yıl yaklaşık 300.000 çocuk, solunumunu iyileştirmek veya tekrarlayan enfeksiyonları azaltmak için bademciklerini cerrahi olarak alıyor. Yeni bir çalışma, bu yaygın prosedürün ilerleyen yaşlarda anksiyete ile ilişkili bir bozukluk geliştirme riskini artırabileceğini öne sürüyor.
ÇOCUKLUKTA BADEMCİK OPERASYONU YAPMANIN HAYATINIZA BÜYÜK YANSIMALARI OLABİLİR
Her yıl yaklaşık 300.000 çocuk, solunumlarını iyileştirmek veya tekrarlayan enfeksiyonları azaltmak amacıyla bademciklerini cerrahi olarak alıyor.
Ancak, uluslararası bir araştırma ekibi tarafından yapılan yeni bir çalışma, bu nispeten yaygın prosedürün, hastanın ilerleyen yaşlarda anksiyete ile ilişkili bir bozukluk geliştirme riskini artırabileceğini öne sürüyor.
Çin'den Guangxi Tıp Üniversitesi ve İsveç'ten Karolinska Enstitüsü'nden bilim insanları, İsveç sağlık kayıtlarında bulunan bir milyondan fazla kişi üzerinde yapılan analizde, bademcik almanın posttravmatik stres bozukluğu (PTSD), depresyon veya anksiyete gibi durumların gelişme riskini %43 oranında artırdığını buldu.
Bu gözlemsel çalışma, sonucun nedenini belirleyemezken, artan riskin katılımcıların cinsiyeti, bademcik alınma yaşı, stresle ilişkili bozuklukların aile geçmişi ve ebeveynlerin eğitim düzeyi (sosyoekonomik durum göstergesi) dikkate alındıktan sonra bile mevcut olduğunu gösterdi.
"Bu bulgular, adenotonsiller hastalıkların veya ilişkili sağlık koşullarının stresle ilişkili bozuklukların gelişiminde potansiyel bir rol oynadığını öne sürüyor," diye yazdı araştırmacılar yayınlanan makalelerinde.
Belirlenen durumlar arasında PTSD, en yüksek risk artışını gösterdi; bademcikleri erken yaşta alanlarda inme riski %55 oranında yükseldi. Araştırmacılar, bazı ailelerde kardeşleri karşılaştırarak belirli genetik ve çevresel faktörleri kontrol ettiler. Bu örneklemde bile, bademcikleri alınan aile üyeleri için anksiyete bozuklukları riski %34 oranında daha fazlaydı.
"Ameliyattan sonraki ilk yıllarda risk artışının en büyük olduğu görülürken, ameliyattan sonra 20 yılı aşkın bir sürede de stresle ilişkili bozukluk riskinin arttığı gözlemlendi," diye yazdı araştırmacılar.
Ulusal çapta yapılan bu çalışma ve geniş örneklem büyüklüğü, cerrahi ile zihinsel sağlık düşüşleri arasında bir tür bağlantı olduğuna dair güvenilir kanıtlar sunuyor. Peki, bu ilişkiyi ne tetikliyor?
Bademciklerimiz olmadan yaşayabiliyor olsak da, enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olurlar, bu nedenle onsuz vücudumuz daha savunmasız hale gelir. Ayrıca, bademcik alınmasının nedeni olan sürekli inflamasyon gibi durumlar, ilerleyen yaşlarda anksiyeteye neden olabilir.
Önceki çalışmalar, bademciklerin alınmasının otoimmün hastalıklar ve kanser gibi diğer sağlık problemlerinde artışa yol açtığını göstermişti ve şimdi de başka önemli bir değerlendirme konusu var.
Ancak, tıbbi kayıt verileriyle sınırlı olan araştırmacılar, cerrahi ile ilişkili klinik özellikleri hesaba katamadılar; bu da bağlantıya dair kritik içgörüler sağlayabilirdi. Ekip ayrıca belirli stres bozukluklarının kayıtlarının doğrulanması ve genelleştirilmesi konusunda zorluklar olduğunu kabul ediyor ve gelecekteki çalışmaların bu konuda genişlemesine olanak tanıyor.
"Eğer burada bulduğumuz bulgular, bağımsız çalışma popülasyonlarında gelecekteki çalışmalarda doğrulanırsa, mekanistik çalışmalar insan bademciklerinin ve hastalıklarının, inflamasyon veya diğer ilişkili sağlık koşulları aracılığıyla, genel olarak psikiyatrik bozuklukların ve özellikle stresle ilişkili bozuklukların gelişiminde rolünü çözmek için gerekli olacaktır," diye yazdı araştırmacılar.