İktisatın getirisi kısaca nedir?
İktisat hem bir mânevî şükür, hem nimetlerdeki İlâhi rahmete karşı bir hürmettir. Hem kesin bir surette bolluk ve bereket sebebidir. Hem bedene perhiz gibi sağlıklı olma sebebedir. Hem mânevî dilencilik zilletinden, aşağılanmasından kurtaracak bir şeref ve üstünlük sebebidir. Hem nimet içindeki lezzeti hissetmesine ve dış görünüş itibariyle lezzetsiz görünen nimetlerdeki lezzeti tatmasına kuvvetli bir sebeptir.
Evet, Hakîm isminin en büyük cilvesinden olan bütün kainatta geçerli olan hikmet, iktisat ve israfsızlık üzerinde hareket ediyor, iktisadı emrediyor. Ekonomik kriz dönemlerinde ve daima prensip olarak âzamî bir iktisat ve kanaatle yaşamak esas olmalıdır.
Bediüzzaman iktisat konusunda“Ben iktisat ve bereketle yaşıyorum. Rezzâkımdan başka kimsenin minnetini almıyorum ve almamaya da karar vermişim.” demiştir. Seksen küsur senelik bütün ömrü öyle geçmiştir. “Dokuz sene ikamet ettiğim Barla halkının (1926-1934-Isparta’nın Nahiyesi) müşahedesiyle, şiddet-i iktisat bereketleriyle ve tam kanaat hazinesiyle ve ekser günlerde herbir gün kırk para ile, bazen daha az bir masrafla yaşadığımı benimle temas eden dostlarım bilirler. Hatta yedi sene zarfında elbise, pabuç gibi şeylere yedi banknotla idare ettim.” diyerek iktisat ve kanaate azami riayet ettiğini ispat etmektedir.
Kur'ân, "Yiyin, için, fakat israf etmeyin." A'râf Sûresi, 7:31. Ayeti ile iktisada kesin emir ve israftan açık bir şekilde yasaklama şeklinde gayet mühim bir hikmet dersi veriyor. İnsanı iktisat ve itidale, vasat dereceye, normal duruma sevk eder.
Yukarıda da bahsettiğim gibi bu ekonomik kriz döneminde geçim derdi zaruretine, sıkıntısına karşı, iktisat ve kanaatle mukabele etmeye zaruret ve mecburiyet var.
Kur’an’dan aldığı dersle, Kur’an talebeleri, iktisat ve kanaat ve tevekkül ve kısmetine rıza gibi esasları düstur edinmelidir. Ekonomik kriz dönemlerinde de bu manevî hastalığa da mukabele ederler inşaallah. Geçim yönünden kanaat ve iktisat bizi lüzumsuz ihtiyaçtan kurtarıyor.
“Tevekkül, kanaat ve iktisat öyle bir hazine ve bir servettir ki, hiçbir şeyle değişilmez.
Sizi bütün kuvvetimle temin ederim ki, kanaat ve iktisat, maaştan ziyade sizin hayatınızı idame ve rızkınızı temin eder.”
Evet, zekât vermek ve iktisat etmek, malda tecrübe edilmiş, denenmiş olarak bereket, bolluk sebebidir. İsraf etmekle zekât vermemek, bereketin kalkma sebebi olduğuna hadsiz vakıalar, hadiseler, olaylar vardır.
İmam-ı Âzam "Hayırda ve ihsanda-fakat müstehak, layık olanlara-israf olmadığı gibi, israfta da hiçbir hayır yoktur." demiş.
“Mal istersen kanaat yeter. Evet, kanaat eden iktisat eder; iktisat eden bereket bulur.”
Sonuç olarak;
"İktisat eden, maişetçe-geçimce aile belâsını çekmez" meâlindeki hadis-i şerifi sırrıyla, iktisat eden, maişetçe-geçimce aile zahmet ve meşakkatini çok çekmez. (Bu yazının hazırlanmasında 17. Lem’a-İktisat Risalesi’nden faydalanmıştır.)