Ebeveynler için hayatın en güzel hediyesi, çocuklarıdır. Çocuklar, ebeveynlerin hayata yeniden bağlanması ve yaşamlarını anlamlandırmaları için yeniden bir doğuştur. Bu doğuşun her gelişim basamağında, çocuklar ebeveynlerini taklit etmekten başlayarak bir karakter gelişimi içerisinde gelişir – dururlar. Bu yüzden ebeveynlerin çok hassas ve dikkatli olmaları, bu bilinç doğrultusunda hareket etmeleri gerekmektedir.
Ruhsal açıdan sağlıklı ve mutlu-zihinsel açıdan akademik olarak güçlü ve farklı bakış açılarına sahip çocuklar yetiştirmek için; ebeveynlerin sağlıksız, çocukların güçlü olmalarını engelleyen ama popüler ebeveynlik uygulamalarını terk etmeleri ve bunları uygulamaktan vazgeçmeleri gerekmektedir.
Tabii ki çocuğu ruhsal ve zihinsel olarak güçlendirmek kolay değildir. Bu, ebeveynlerin de ruhsal ve zihinsel olarak güçlü olmasını gerektirir. Çocuğunuzun zorlandığını izlemek, korkularıyla yüzleşmesini sağlamak ve çocukları kendi hatalarından sorumlu tutmak oldukça zordur. Fakat, bunlar çocukların en iyi potansiyellerine ulaşmaları için ihtiyaçları olan deneyimlerdir.
Çocuklarınızın mutlu, başarılı ve hayatlarının anlamlı olması için, aşağıda belirtilen maddeleri göz önünde bulundurup, davranışlarınız da daha hassas olabilirsiniz.
1. Çocuğunuzun mağdur edebiyatı yapıp, kurban zihniyetine göz yummayın:
Okulun veya mahallenin yada arkadaş grubuna ait bir spor takımından çıkarılmak çocuğunuzu kurban yapmaz. Dışlanma, başarısızlık ve adaletsizlik hayatın birer parçasıdır. Çocuğunuzun talihsizliğini abartmasına izin vermeyin. Bilinçli ebeveynler olarak, çocuğunuzun yaşadığı zorlukları güce çevirmeye çalışın. Şartlar ne olursa olsun, çocuğunuzun olumlu yönde harekete geçmesi için alternatif yolları tanımasına yardım etmeye gayret edin.
2. Pişmanlık duysanız bile, kazandırmak isteyeceğiniz davranışa gerekçe kılmadan ebeveynlik etmeye çalışın:
Pişmanlık duygusu; anne ve babanın sağlıksız ebeveynlik stratejileri kullanmalarına sebep olabilir. Çocuğunuzun her hangi bir isteğine karşılık, hayır cevabını verdikten sonra istediği şeyi çocuğunuza vermek başlıca yanlışlardan biridir. Çocuk üzerine aşırı titremek/aşırı koruyucu olmak ve akabinde her fırsatta çocuğu baskılamak bir diğer yanlıştır. Bilinçli ebeveyn olarak, pişmanlığınız rahatsız edici olsa da; tolere edilebilir olduğunu bilmenizde fayda vardır. Pişmanlık duygularınızın, akıllıca seçimler yapmanıza engel olmasına izin vermemeye çalışın.
3. Çocuğunuzu evrenin merkezi yapmadan, dünyayı tanımasına izin verin:
Çocuğunuzu evrenin merkezi yapmak, hayatınızın çocuğunuzun etrafında dönmesine sebep olur. Fakat, kendilerinin evrenin merkezinde olduğunu düşünen çocuk; büyüdüğünde bencil olur ve kendisini her konuda haklı görür. Bilinçli ebeveynler çocuğunun neye sahip olduğuna odaklanmaktan çok, bu dünyaya ne sunabilirliğine odaklanmasını öğretir. Çocuğunuzu güvenli bir alanda tutmak, sizi kaygıdan korur. Fakat, çocuğunuzu çok fazla güven içerisinde tutmanızın, çocuğunuzun gelişimini engellediğini hatırınızda tutun. Bilinçli ebeveynler, kendilerini koruyucu olarak değil, rehber olarak görürler. Ne kadar korkutucu olsa da, çocuğunun dünyayı tanımasına ve deneyimlemesine izin verirler.
4. Çocuğunuzun sizden daha güçlü konuma gelmesine izin vermeyin:
Ailesinin alacağı kararlar üzerinde, çeşitli davranışlarını baskı aracı haline getirip istediği sonucu çıkartan çocuğun, ebeveynlerinin üzerinde çok fazla yaptırım gücüne sahip olduğu inancını edineceğini hatırlayın. Ebeveynlerle aynı konumda olmak veya daha üstün konumda olmak çocuk için sağlıklı değildir. Bilinçli ebeveynler, ailedeki net hiyerarşiyi korurken, çocuğunun uygun seçimler yapmasına izin verirler. Mükemmeliyetçi olmayın. Çocuğunuzdan yüksek beklentiler içinde olmanız sağlıklı ve gayet doğal bir durumdur. Ancak çocuğunuzdan mevcut potansiyelinin çok üstünde bir şeyler beklemek ve buna bağlı yargılamalarınızın, beklenmedik olumsuz sonuçlar vereceğini bilmenizde fayda vardır. Bilinçli ebeveynler, çocuğunun her şeyde çok iyi olamayacağını bilir. Çocuğunu herkesten daha iyi olmaya zorlamak yerine, çocuğunun en iyi potansiyele ulaşması için yardımcı olurlar.
5. Çocuğunuzun acılarına siper olmayıp, sorumluluk almasına imkan tanıyın:
Bilinçli bir ebeveyn; "Çocuğumu günlük işlerle yormak istemem. Çocuk, sadece çocuk olmalıdır" gibi söylemlerden kaçınır. Çocuğundan işbirliği ve sorumlulukları üstlenen çocuk olması için gerekli olan becerileri edinmesini bekler. Çocuğuna seçimlerinin sonuçlarının sorumluluğunu almayı çok öncesinden öğretir ve yaşına uygun görevler verme noktasında hassas olur. Çocuğunun acıtıcı duygularla veya kaygıyla mücadele ettiğini görmek her ebeveyn açısından oldukça zordur. Fakat, çocuğunun pratik yapmaya ve huzursuzluğu tolere edebilmeyi ilk elden deneyimlemeye ihtiyacı vardır. Bilinçli ebeveynler, çocuğuna destek olur. Çocuğunun acıyla baş etmeye çalışırken yardım istemesine, ölçülü şekilde yardım ederler. Böylece çocuk, ne kadar yoluna zorluklar çıkarsa çıksın, bunlarla baş edebilecek yetenekleri olduğu konusunda özgüven kazanır.
6. Çocuğunuzun ne hissettiği konusunda kendinizi sorumlu hissetmeyin:
Çocuğunuzu üzgünken neşelendirmeye veya sinirliyken yatıştırmaya ihtiyaç duymanız son derece doğaldır. Fakat çocuğunuzun duygularını düzenlemek, çocuğunuzun duygusal ve sosyal beceriler kazanmasına engel olacaktır. Bilinçli ebeveynler, çocuğunun kendi duygularından nasıl sorumlu olduğunu kendisine rehberlik ederek öğretir. Böylece çocuk, bunu kendisi için yapması konusunda başkalarına bağımlı olmak zorunda kalmaz. Çocuğunuz birkaç matematik sorusunu yanlış yapsa da, yapılan hatalar hayatın en iyi öğreticisidir. Bilinçli ebeveynler, çocuğunun bir şeyleri mahvetmesine ve davranışlarının doğal sonuçlarını görmesine izin verirler.
7.Çocuğunuzu disipline ederken, ceza vermeyin:
Cezalandırmak, kabahatleri için çocuğa cefa çektirmektir. Disiplin ise, çocuğun gelecekte bir şeyleri nasıl daha iyi yapacağını öğretmekle ilgilidir. Bilinçli ebeveynler, çocuğuna sonuçları bildirirken; nihai hedefleri, gelecekte daha iyi seçimler yapması için çocuğunun öz-disiplin becerilerini geliştirmesini sağlarlar. Çocuğunuz mızmızlandığında, ona boyun eğmeniz veya çocuğunuzun yerine onun işlerini yapmak hızlı ve kolay olacaktır. Fakat, bu kestirme yollar çocuğun sağlıksız alışkanlıklar edinmesine sebep olacaktır. Huzursuzluğu tolere etmek ve bu tür kestirme yollardan uzak durmak, zihinsel ve ruhsal olarak güçlü olmayı gerektirir.
8. Kendi değerlerinizi kaybeden, farkındalığınızı geliştirmeye çalışın:
Günlük olarak mesleki vazifenizin gereklilikleri, ödevler veya temizlikle dolu işlere kendinizi kaptırmak kolaydır. Bu yoğun programlar, insanların gözünde asıl değerli ve önemli olan şeyin yitirilmesine sebep olmaktadır. Bilinçli ebeveynler, kendi değerlerini bilirler ve ailelerinin bu değerlere göre yaşadıklarından emindirler.
Ebeveynlik, hiçbir zaman mükemmel olmak demek değildir. Fakat; bilinçli ebeveyn olmanın anahtarı, hatalarınızdan öğrenmek ve bunlarla büyümektir. Bilinçli ebeveynler olarak, çocuğunuza en iyi potansiyeline ulaşması için güven verin ve beceriler kazanmasını sağlayın.
Unutmayınız ki; her bir çocuk, ebeveynlerinin yeniden hayata bağlanması ve yeni deneyimler kazanması için en güzel armağandır.
Esat AYTAN
Sosyal Bilgiler Öğretmeni - Eğitim Koçu