Emeklilikte yaşa takılanlar, emekli olamadıkları gibi, iş bulmak konusunda da sıkıntı yaşadıkları için sık sık sorunlarını dile getiriyorlar. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, EYT konusuna daha önce kapıları kapatmıştı, ancak geçtiğimiz günlerde çalışmaların başlatılması için talimat verdi. EYT’liler için çeşitli formüller masada. İşte o formüller ve EYT ile ilgili merak edilenler…
EYT ÇIKACAK MI?
Cumhurbaşkanı’nın talimatıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için çalışma başlattı. EYT düzenlemesinde başta maliyet olmak üzere, hangi modelin benimseneceğine kadar pek çok detay etraflıca değerlendiriyor. Maliyet odaklı çalışma sonrası öne çıkan düzenleme Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a sunulacak. Son karar Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın olacak.
EYT NE ZAMAN ÇIKACAK?
EYT ile ilgili çalışmalar sürerken, 2022 yılı bitmeden düzenlemenin Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sunulması bekleniyor. Diğer bir deyişle 3600 ek gösterge bekleyenler gibi EYT’liler de 2022 yılı sonunu bekleyecek.
EYT KİMLERİ KAPSIYOR?
5 milyon kişinin emekliliğini doğrudan etkileyen EYT düzenlemesi, 8 Eylül 1999 tarihinden önceki sigorta koşullarını yerine getiren, prim günü kriterini ve ödemesini sağlayanların yaşa takılmaksınız emekli olması durumunu ifade ediyor.
8 Eylül 1999'da yürürlüğe giren 4447 sayılı yasa ile emekli olmak için aranan sigortalılık süresi (erkek için 25, kadın için 20 yıl) ve prim ödeme (5000 gün) şartlarının yanına bir de yaş şartı (kadın için 58, erkek için 60 yaş) getirildi. Yani emekli olmak için sigortalılık süresi, prim ödeme ve yaş şartı gibi 3 koşulun birlikte sağlanması aranmaya başladı.
EYT BEKLEYENLERİN YAŞ ORTALAMASI KAÇ?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) olarak ifade edilen grubun yaş ortalamasının yaklaşık 48-49 bandında olduğu biliniyor.
EYT DÜZENLEMESİNDE HANGİ FORMÜLLER MASADA?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) uzun süredir Türkiye'nin gündeminde yer alıyor. Bununla beraber EYT meselesi, SSK, Bağ-Kur ve memurları da kapsayan çok kapsamlı bir konu olarak dikkat çekiyor. Herkesin yaşları ve çalışma hayatı farklı olduğundan EYT düzenlemesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nı zorlu bir dönem bekliyor.
DAHA AZ MAAŞLA ERKEN EMEKLİLİK FORMÜLÜ NEDİR?
Almanya'da daha önce uygulanan formüle göre sigortalıya bir teklif sunuluyor. Emeklilik için kaç yıl kalmışsa her yıl için belli oranda kesinti yapılıyor. Burada kesinti oranı yıllık yüzde 2 oluyor.
Yani emekliliğine 4 yıl kalmış birisinden yüzde 8 kesinti yapılıyor. Böylece daha az maaşla daha erken emeklilik ortaya çıkıyor.
EYT'DE FİNLANDİYA MODELİ NEDİR?
EYT'de bu modelde Almanya'da uygulanan sisteminde olduğu gibi belli oranda kesinti belirleniyor ve sigortalı kesintiyle erken emekli oluyor. Ancak yasanın söylediği yaşa gelip emeklilik şartları oluşunca kesinti ortadan kalkıyor.
EYT'DE KISMİ EMEKLİLİK FORMÜLÜ NEDİR?
9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar 10 yıl prim ödeyerek emekli olabiliyor. Buna kısmi emeklilik deniliyor. Böylece 3600 günü tamamlayanlar kadınsa 50 erkekse 55 yaşını da doldurmak şartıyla emekli solabiliyorlar. Emeklilik yaşını 3600 günü ya da 50-55 yaş şartını tamamladığı tarih belirliyor. Ancak EYT kapsamında 3600 günü olanlar için kadınsa 50 erkekse 55 yaşını tamamlayanların emekli edilmeleri bir formül olarak duruyor.
'SÜRENİN TAMAMLANMASI' FORMÜLÜ NEDİR?
Bu formülde ise 99 öncesindeki emeklilik şartları dikkate alınıyor. Yani kadınlarda 20 yıllık (7200 gün) erkeklerde ise 25 yıllık (9 bin gün) sigortalılık süresini tamamlayanların yaş şartına bakılmadan emekli olması durumu ortaya çıkıyor. 2021 yılından 25 yıl geriye gittiğimizde 1996 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar bu kapsama giriyor. Yasa çıktığında geriye doğru 25 yıl gidilerek erkek hak sahipleri bulunmuş olacak. Kadınlarda ise geriye doğru 20 yıl gidilecek. Bugün için 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş kadınlar için bu süre dolmuş durumda.
PRİMİN TAMAMLANMASI' FORMÜLÜ NEDİR?
Buna göre 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenler için ilk sigortalı oldukları tarihe göre 5000 ile 5975 gün arasında prim gerekiyor. Burada primini tamamlayanların yaşına bakmadan hak sahibi olması durumu ortaya çıkıyor.