Mutluluk, insanın ömrü boyunca ulaşmak istediği sürekli bir hedef. İnsanlar bu hedefe ulaşmada farklı araçları deniyor. Fakat bu araçlardan hangisi daha çok mutlu ediyor? Araştırmalara göre “öğrenmek” ödülden daha mutluluk verici bir etken!
Mutluluk takıntısı, insanlık kadar eski bir tarihe sahip
Mutluluk takıntımız göründüğü kadar modern değil. Aristoteles'ten Jeremy Bentham'a kadar filozofların hepsi, öznel iyi oluşun çok önemli olduğunu savundu. Hatta Bentham, "doğru ve yanlışın” ölçüsünün, mutluluktan geçtiğini öne sürdü. Bu yaklaşım, nüfus refahı ölçümlerini uygulayan birçok ülkenin politikalarını da belirlemiştir. Genellikle mutsuzluğa yol açacak türlü eylemler “suç” olarak tanımlanmıştır.
Ancak toplumsal mutluluğu artırma hedefine ulaşmanın zor olduğu ortaya çıktı. Bunun nedeni kısmen, hangi faktörlerin mutlulukla en alakalı olduğunu belirlemenin zor olmasıdır.
Daha fazla para kazanmak, geçici bir etkiye sahip
Örneğin, pek çok insan daha fazla paraları olsa daha mutlu olacaklarına inanır, ancak piyangoyu kazanmak veya maaşlarına büyük bir zam almak gibi olayların genellikle mutluluk üzerinde yalnızca geçici etkileri vardır. Bunun yerine, eLife'da yayınlanan son çalışma, öğrenmenin daha önemli ve kalıcı bir rol oynayabileceğini öne sürüyor.
Son zamanlarda yapılan bir çalışma, ödüller söz konusu olduğunda mutluluğu yönlendiren ana faktörün aslında ödüllerin kendisi değil, ödülün beklentilerle ne kadar iyi eşleştiği olduğunu öne sürüyor. Maaş zammı almak, yalnızca beklediğinizden daha büyükse daha mutlu hissetmenizi sağlayacaktır. Beklenen ve gerçek ödül arasındaki bu fark, “ödül tahmin hatası” olarak adlandırılır.
Para değil, paradan sonra değişecek olan şeyler “bilmek” mutlu eder
Ödül tahmin hataları öğrenmede önemli bir rol oynar. Bunun nedeni, insanları beklenmedik şekilde büyük ödüllere yol açan davranışları tekrar etmeye motive etmeleridir. Örneğin, işvereninizle müzakere etmek için büyük çaba sarf ettiğiniz için beklediğinizden daha büyük bir ücret artışı alırsanız, bunun bağlı kalmanız gereken yararlı bir yaklaşım olduğunu anlayacaksınız. Bunu hak etmişsiniz gibi de gelebilir.
Öyleyse ödül tahmini hataları, ödüllerden dolayı değil de dünyayı eskisinden biraz daha iyi anlamamıza yardımcı oldukları için mutlulukla ilişkilendiriliyor olabilir mi? Yani, öğrenmek! Bu durumda, paranın mutlu etmesinin sebebi parayla beraber yaşanabilecek değişimi öğrenmekten ileri gelir. Bu durumda haz veren şey, para değil öğrenmektir!