Göz kayması erken yaşlardan hatta doğumdan itibaren karşılaşılabilen, pek çok nedene bağlı olarak ortaya çıkan önemli bir göz problemidir. Şaşılık tedavisinin erken yaşlardaki tanısı, tedavinin başarıya ulaşması noktasında büyük öneme sahiptir.
Göz kayması probleminin erken yaşlarda çözülmemesi, çocuklarda ciddi görme azlığı, 3 boyutlu görüşte eksiklik ve öz güven problemlerini beraberinde getirir. Aynı zamanda rahatsızlığın ilerlemesiyle beraber tedavi opsiyonları daha sınırlı hale gelecektir. Ebeveynlerin tam da bu nedenle göz kayması ve diğer göz problemleri noktasında özenli davranmaları gerekir. Hem göz kaymasının ilerleme ve görme kaybı yapma olasılığı hem de estetik kaygılardan dolayı erken teşhisin altını çizmek gerekir.
Bebeklerde ilk 4 aya kadar ara ara oluşan göz kaymaları büyük ölçüde kaybolmaktadır. Fakat bebek 5-6 aylık olduğu halde göz kaymaları devam ediyorsa, burada şaşılığa dair ciddi bir problemden söz etmek mümkün olabilir. Bilhassa aile hikâyesinde göz kayması problemi olan kişiler, risk grubunda kabul edilir.
Ailedeki şaşılık problemi dışında genetik etkenler, doğum problemleri, nörolojik rahatsızlıklar, havale ya da çeşitli travmalar, şaşılık riskini artıran faktörler olarak kabul edilir. Şaşılık doğum esnasında gerçekleşebileceği gibi sonradan da ortaya çıkabilmektedir. Şaşılıkta göz bebekleri zaman zaman içe, zaman zaman da dışa doğru kayabilir. Çocuk yaşlarda görülen içe kaymalar, ezotropya dışa kaymalar ekzotropya yukarı kaymalar ise hipertropya şeklinde isimlendirilir.
Göz Kaymasında Belirtiler
Erken yaşlarda tespit edilen kaymalar, büyük oranda gözlük tedavisi neticesinde çözülmektedir. Ailelerin özellikle belirtiler noktasında çok daha dikkatli olmaları gerekir. Çünkü küçük yaşlardaki çocuklara dair pek çok belirti, ailelerin gözünden kaçabilmektedir. Çocuklarda göz kayması belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Standart göz hareketlerinin kaybolmaya başlaması
Işığa bakan çocuğun gözlerinden birini kısması
Fotoğraflarda genel olarak kırmızı olan gözlerin sarı olarak çıkma durumu
Çocuğun kafasını sağa/sola/yukarı çevirmesi ya da hafifçe yatırması ve bu şekilde bakması
Yürüme esnasında denge problemleri
Söz konusu belirtiler fark edilse bile bazı aileler tarafından önemsenmez. Hafif şaşılıklar olarak ifade edilen göz kaymalarının fark edilmesi güç olabilir. Bu nedenle çocuğunuzu belli aralıklarla çocuk göz doktoru muayenesine götürmeniz önemlidir.
Çocuklarda Göz Kayması Nedenleri
Çocuklarda şaşılık nedeniyle ne yazık ki görme konusunda problemler yaşayabilir ve derslerine odaklanmakta zorlanabilir. Bu durum da çocuğun derslerde başarısız olmasına yol açar. Okullarda da göz muayenesi konusunda destekleyici çalışmaların yapılması önemlidir. Çocuklar zaman zaman göz kaymasına bağlı görme problemlerini öğretmenleri ile paylaşmaya utanabilir. Peki çocuklarda göz kaymasının olası nedenleri nelerdir?
Göz kayması ya da bir diğer adıyla şaşılık problemi esasen göz bebeklerinin aynı hizada olmama sorunudur. Çocuklarda görülen kaymaların teknik olarak birçok nedeni olabilir. Bebeklerdeki ilk 4 aydaki şaşılık yanıltıcı olabilmektedir. Çünkü birkaç aylık bebeklerde yüz yapısı, göz kasları tam anlamıyla çalışmadığından ve burun kökü erişkinlere göre geniş olduğundan gözleri şaşı bakıyormuş gibi bir izlenim yaratabilir. Fakat yukarıda da belirttiğimiz üzere bu durum birkaç ay sonra değişir. Bebek yaşlarda şaşılık görülme sıklığı %3-4 civarındadır. Göz kaymalarında en önemli gerekçe genetik etkilerdir.
Öte yandan hamilelik esnasında annenin hastalanması, doğumun zor bir şekilde neticelenmesi, küçük yaşlarda geçirilen bazı hastalıklar, şaşılık problemini tetikleyebilir. Bu arada küçük yaşlarda yüksek numaralı gözlük kullanmak zorunda kalan çocuklarda zaman içinde şaşılık oluşabilmektedir. Ayrıca ani şekilde başlayan göz kaymaları bazı tehlikelerin habercisi olabilir. Örneğin beyinde oluşan bir kitle, birdenbire oluşan şaşılıkta gerekçe olarak kabul edilebilir. Tüm bu gerekçelerin haricinde nörolojik problemler, hipertansiyon ve diyabet de şaşılığa zemin hazırlayabilir.
Çocuklarda Göz Kayması Tedavisi
Tanı esnasında en kilit noktalardan biri, göz muayenesini düzenli bir şekilde yaptırmaktır. Bilhassa gözlerinde ciddi sorunlar olan bebeklerin kontrollerini bu anlamda aksatılmaması önemlidir. Bilindiği gibi göz gelişimi ortalama 9-10 yaşına dek devam edebilir. Şaşılık dışında kapak düşüklüğü ya da katarakt gibi çok önemli konular da bu bağlamda takip edilmelidir. Şaşılık, sanılanın aksine kendi kendine geçen bir rahatsızlık değildir.
Kimi şaşılık türlerinde gözlük kullanımıyla tedavi ilerletilebilir. Çocukta gözlük ihtiyacının doğru şekilde saptanması bu açıdan öncelikli konudur. Öte yandan göz kayması ile beraber çocukta görme tembelliği gibi bir problem de saptanmışsa, gözlüğe paralel bir biçimde göz kapama tedavisinden de destek alınmalıdır. Kapama ve gözlük tedavisinden fayda alamayan çocuklar içinse şaşılık ameliyatı gerçekleştirilmektedir.