İlk Düzenli Türk Ordusu Asya Hun İmparatoru olan Metehan tarafından kurulmuştur. Milattan önce 209 yılında kurulan bu ordu ilk 10’luk askeri yapıyı tarihe kazandırmıştır. Türkler’ in kısa sürede çok başarılar sağlamasının arkasındaki en önemli sebep, orduların düzenli ve sıkı eğitimden geçen kişilerden oluşmasıydı. Metehan’ın kurduğu bu orduda bir tümen 10.000 kişiden oluşmaktaydı ve tümen başlarında da rütbeli komutanları bulunmakta idi.
Metehan veya diğer adıyla Oğuz Kağan Asya’da o dönem içinde bulunan devletleri tek çatı altında toplayarak tarihte bir imza atmıştır. Sayıca çok daha fazla olan ordulara karşı savaşan Metehan düzenli ordu sistemini kazandırdıktan sonra, orduların nizami şekilde belli bir komutaya göre ilerlemesinin ne kadar önemli olduğunu kanıtlamış oldu.
Onlu Sistem Nasıl Oluşturuldu?
Metehan’ın kurduğu onlu sistemin oluşması Milattan önce 209 yılında az sayıdaki ordunun düzene kavuşması ve topyekün saldırı amacı ile sahip olunan düzenli kara ordularında atlı birliklerinin 10.000 kişilik kısmına Tümen denildi. Tümenler de kendi içindeki komuta sistemine göre binlik yüzlük ve onluk sisteme sahip oldu. Bu bölümlerin başındaki askerlere de onbaşı, yüzbaşı, binbaşı ve tümenbaşı rütbeleri verildi. Komuta edilen bu kısımlara emir verenler de rütbe sahibi askerler oldu ve böylece düzenli bir ordu sistemi oluşturuldu.
Metehan’dan Sonra Hangi Türk Hükümdarlıklarında Düzenli Ordu Geleneği Devam Etti?
Metehan’dan sonra gelen Türk ordularından çoğu bu düzenli ordu geleneğini devam ettirmiştir. Örneğin:
- Göktürkler,
- Uygurlar,
- Selçuklular,
- Osmanlı Devleti,
Son dönemde düzenli ordu haline getirilen Kuvay-ı Milliye Birlikleri,
Türkiye Cumhuriyeti, Türk Silahlı Kuvvetleri düzenli ordu geleneğini devam ettirerek dünya milletlerine nizami ordunun örnekleri olmuşlardır.
1040 yılında Dandanakan savaşında Gaznelileri yenen Büyük Selçuklu Devleti ordu teşkilatı ve eğitimini sağlam kurallara bağladıktan sonra Anadolu Selçukluları, Memlükler ve Osmanlı Devleti başta olmak üzere uzun bir dönem düzenli ordu yeni kurallar ve düzenlemelerle ayakta kalmıştır.
Osmanlı Devletindeki İlk Düzenli Ordu Ne Zaman ve Hangi Hükümdar Tarafından Kurulmuştur?
Osman Bey zamanında belli bir düzenli ordusu olmayan Osmanlı devletinde ilk düzenli ordunun temellerini atan hükümdar Orhan Bey’dir. Yaya ve müsellemler (atlılar) adıyla bölünen ordunun komutası da bu iki birliğin başındaki askerler tarafından veriliyordu. Düzenli ordunun Osmanlı açısından beylik-devlet döneminde büyük topraklar kazanmasına yardım ettiği görülür.
İlk olarak teşkilatlı bir şekilde olan orduyu ise 1. Murat kurmuştur.
Osmanlı Ordusu Yapısı Nasıldır?
Osmanlı Ordusu yapısı birçok askeri alt birimden oluşmakla birlikte adı Ordu-i Hümayun şeklinde geçmiştir. Klasik Osmanlı ordusu ve sonrasında yenileme çalışmalarıyla birlikte devletin son zamanlarında Modern Osmanlı ordusu oluşumu uzunca bir süreç almıştır. Klasik Osmanlı ordusu 2. Mehmet döneminde geliştirilmiştir.
Özetle Osmanlı orduları Kara ve Deniz Kuvvetleri olmak üzere iki gruba ayrılır. Kara Kuvvetleri içinde eyalet, kapıkulu, yardımcı kuvvetler yer alır. Eyalet askerleri içinde Tımarlı Sipahiler, Azaplar ve Akıncılar; Yardımcı Kuvvetler içinde yörükler, sakalar, yaya ve müsellemler, derbent muhafızları bulunurken Kapıkulu askerleri yaya ve atlı askerler olmak üzere ikiye ayrılır. Yaya askerlerde acemioğlanlar, yeniçeriler, topçu, top arabacıları ve cebeci ocağı, humbaracı ve lağımcı ocakları bulunmaktadır. Süvari yani atlı askerler içinde ise sipahiler, silahtarlar, garipler ve ulufeciler bulunmaktadır.
Günümüz Türk Ordusu Yapısı Nasıldır?
Günümüz Türk Ordusu diğer adıyla Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına bağlı ve 5 ana bölümden oluşmaktadır. Bunlar:
- Kara Kuvvetleri Komutanlığı,
- Deniz Kuvvetleri Komutanlığı,
- Hava Kuvvetleri Komutanlığı,
- Jandarma Genel Komutanlığı,
- Sahil Güvenlik Komutanlığı’ dır.
Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığının MÖ. 209 yılında Metehan’ın kurduğu ilk düzenli ordudan beri devam ettiği söylenebilir.