Darülhikme, Mısır’ın başkenti olan Kahire’de inşa edilmiş olan kütüphane ve üniversite olarak kullanılmış bir yerleşkeydi. Darülhikme M.S. 1004 yılında inşa edilmiş bir antik dönem üniversitesiydi. Önce kütüphane olarak inşa edilen bina, aynı yıl, Fatımi halifesi El-Hakim Bi-Emrillah tarafından bir devlet üniversitesine dönüştürülmüştür.
Dar’ül Hikme Nedir?
Darülhikme’yi, Bilgelik Evi olarak da bilinir, 15. yüzyıl tarihçisi el-Makrizi şu şeklide tasvir etmiştir: “Kahire’deki Darülhikme, içine mobilyalar yerleştirilip dekore edilmeden, tüm kapı ve koridorlar güzelleştirilmeden kapılarını halka açmamıştı. Bu iş için birçok hizmetkar işe alınmıştı. toplamda kırk raflı dolap kurulmuş, kütüphane toplamda bir milyon kitap alacak kadar büyüktü. Bütün raflar kitap dolu ve kitapları herkes kullansın diye kullanıma açıktı. Eğer biri bir kitap bulmak istiyorsa kolaylıkla bulabilirdi. Eğer kişi kitabı kendi başına bulamazsa ona yardım edecek çalışanlar vardı.”
Dar’ül Hikmeyi Kim Kurdu?
Darülhikme 16. İsmaili imamı ve altıncı Fatımi halifesi olan El-Hakim Bi-Emrillah tarafından kurulmuştu. El-Hakim hakkında birçok tarihi yazı bulunmuştur. Bazılarına göre despotik ve sinirli bir tiran, kimilerine göre de ideal bir liderdi, Tanrı tarafından seçilmiş ve tahta yerleştirilmiş, her yaptığı doğru ve haklı olan bir halifeydi. Birçokları ona “Deli Halife” ya da “İslam’ın Neron’u” demiştir. Ancak bunlara rağmen Dürzilere göre Tanrı tarafından sevilen ve tekrar gelmesi beklenen bir kurtarıcıdır. Hatta onlar için El-Hakim’in Tevhid Davası’nı başlattığı 1017 yılı milattır.
Dar’ül Hikme Hangi Devlet Zamanında İnşa Edildi?
Darülhikme Fatımi Halifeliği zamanında inşa edilmiştir. Fatımiler bu kütüphaneyi İslami geleneklere uyarak bilgiyi muhafaza etmiş ve halkın kullanımına sunmuştur. Zamanlarında yayında olan birçok alanda kitap biriktirmişler ve dünyanın her yerinden gelen bilim insanlarının dikkatini çeken kütüphaneler kurmuşlardır. El-Hakim çok büyük bir Efendi olduğu için Darülhikme’nin kütüphanesinde çalışacak olan öğrencilere kağıt, mürekkep ve hokka tedarik etmiştir.
Beytülhikme Nedir?
Bağdat’ın Büyük Kütüphanesi de denilen Beytülhikme de Bilgelik Evi olarak bilinen bir kütüphaneydi. Abbasi döneminde ya Halife Harun El-Reşid tarafından koleksiyonlarını koyması için kurulmuş bir kütüphaneydi ya da El-Mansur tarafından aynı yıllarda kendi koleksiyonu olan Arapça şiirler ve nadir kitapları için kurulmuş bir kütüphaneydi. Bilgelik Evi ve içindekiler 1258 yılında gerçekleşen Bağdat Kuşatması sırasında yok edildi. Bu yüzden elimizde fazlaca bir arkeolojik kanıt bulunmamakla birlikte, bildiklerimizi El-Tabari ve İbn-El-Nedim gibi 8. yüzyıl bilim insanlarının yazdıklarından biliyoruz.
Dar’ül Hikme ile Beytülhikme aynı şey mi?
Darülhikme ile Beytülhikme aynı şey değildir; ancak aynı adla anılırlar, Bilgelik Evi. Darülhikme 1000’li yıllarda Kahire’de, Fatımi Halifesi El-Hakim tarafından yaptırılmış, Beytülhikme ise 700’lü yıllarda Abbasiler döneminde Bağdat’ta inşa edilmiştir. Beytülhikme’nin kimin emriyle yapıldığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak bilinen bir şey Şii mezhebine ait olan Fatımi Halifeliği’nin Darülhikme’yi Sünni Abbasiler’in inşa ettirdiği Beytülhikme’ye rakip olarak yaptırdığıdır.
Fatımiler Kimlerdi?
Fatımiler, İsmaili Şii mezhebine bağlı bir halifelikti. M.S. 10. ve 12. yüzyıllar arasında varlıklarını sürdürmüşlerdi. Kuzey Afrika’da büyük bir alanda nüfuz gösteren halifeliğin sınırları Doğu’da Kızıldeniz’e, Batı’da Atlantik Okyanus’una kadar genişlemişti. Fatımi Halifeliği bir Arap kavmi olup, soyları Hz. Muhammed’in kızı Fatma ile ilk Şii imamı olan eşi Hz. Ali’ye kadar uzanmaktadır. Abbasi Halifeliği zamanında oluşan Fatımiler Tunus’u fethetmiş ve büyük yerleşim yerleri kurmuştur.
Fatımiler Afrika’nın Akdeniz kıyılarından Mısır’ın merkezine kadar olan bir bölgede yaşamışlardı ve en geniş topraklara sahip oldukları zaman, sınırları Mısır ile başlayıp Sudan, Sicilya, Levant ve Hicaz’a kadar uzanmıştır.