Asit ve bazlar en önemli kimyasalların başında gelen, birbirleriyle etkileşime geçerek suyun ve tuzun oluşumunu sağlayan kimyasallar arasındadır. Her ne kadar asitler yalnızca kimya biliminin ilgilendiği bir kavram gibi gözükse de gündelik hayatımızda da pek çok yerde karşımıza çıkabilir.
C vitamini: sitrik asit
Sütün ekşiliği: laktik asit
Salata sosundaki sirke: asetik asit
Dolayısıyla hayatımız boyunca asitlere ve bazlara sahip bileşenlere maruz kalmaktayız.
Asit ve Baz Nedir?
Asit ve bazları anlamak için en önemli nokta tanımlarına odaklanmaktır.
Asit Nedir?
Asitler hidrojen barındıran ve kendisinden başka bir maddeye proton transfer edebilen maddelerdir. Proton zaten hidrojen iyonudur.
Baz Nedir?
Bazlar ise bir asitten hidrojen iyonunu alan maddedir. Bu bir molekül olabileceği gibi bir iyon da olabilir.
Asitler ekşi tada sahipken, bazlar ise acı bir tada sahiptir. Alkali olarak adlandırılan suda çözünebilen bazlar asitlerle reaksiyona girer ve tuzu ortaya çıkarabilir.
Asitlerin Özellikleri
Bileşikler için ayırt edici olma özelliğine sahip olan asitler bir dizi fiziksel özelliğiyle de ayrı bir sınıflandırmaya tabiidir.
Su çözeltisindeki bir asit elektriği iletir. Dolayısıyla elektrolittir. Bunun kapasitesine bağlı olarak güçlü elektrolit ya da zayıf asit olarak tanımlanması mümkündür.
Ekşi tada sahip olmasından ötürü sirke, limon ve benzeri ürünler asittir.
Bir mol asit bir mol baz ile etkileşime girdiğinde onu nötralize eder. Dolayısıyla ortaya nötr bir madde çıkar.
Asit baz indikatörleri göz önüne alındığında renk değişimleri söz konusu olabilir. Turnusol kağıdının maviden kırmızıya dönmesi örnek olarak gösterilebilir.
Asitlerin Kimyasal Özellikleri
Kimyasal olarak ise asitleri tanımlamak için şu aşamalardan söz etmek mümkündür.
Asitler, Reaktif Metallerle Aşağıdaki Gibi reaksiyona girer:
Asit + metal → tuz + hidrojen
Bakır ve gümüş seyreltik asitlerle reaksiyona girmez, örneğin,
2HCl(sulu) + Mg(s) → MgCl2 ( sulu) + H2 ( g)
Zn(s) + H 2 SO 4 (sulu) →ZnSO4 (sulu) + H 2 (g)
Asitler Bazlarla Reaksiyona Girer
Asit + Baz -> tuz + su
6HNO 3 (sulu) + Fe 2 O 3 (s) → 2Fe(NO 3 ) 3 (sulu) + 3H 2 O (l)
Asit ve bazların metallerle tepkimesidir.
Asitler Karbonatlarla Reaksiyona Girer
Asit + karbonat => herhangi bir tuz + su + karbondioksit
H 2 SO 4 (sulu) + CuCO 3 (s) →CuSO 4 (sulu) + H 2 O(l) + CO 2 (g)
Yani bunlar asitlerin ve bazların kimyasal özellikleridir.
Asitler Bazlarla Reaksiyona Girer
Asit + Baz -> tuz + su
6HNO 3 (sulu) + Fe 2 O 3 (s) → 2Fe(NO 3 ) 3 (sulu) + 3H 2 O (l)
Asit ve bazların metallerle tepkimesidir.
Asitler Karbonatlarla Reaksiyona Girer
Asit + karbonat => herhangi bir tuz + su + karbondioksit
H 2 SO 4 (sulu) + CuCO 3 (s) →CuSO 4 (sulu) + H 2 O(l) + CO 2 (g)
Bazların Özellikleri
Asitler yiyeceklerde çok sık bulunmalarına karşın, bazlar daha çok temizlik ve hijyen ürünlerinde karşımıza çıkar. Bazların özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür.
Bazlar da elektrolittir. Elektriği iletme kapasitelerine bağlı olarak güçlü elektrolit ya da zayıf baz olarak adlandırılabilir.
Bazlar kaygan bir yapıya sahiptir ve bu bağlamda sabun ya da yüzey temizleyici gibi temizlik ürünlerinde rastlanabilir. Tadı acıdır ve yiyeceklerde pek rastlanmaz.
Turnusol kağıdını maviye döndüren bazdır.
Asitler metalle reaksiyona girebilirken, bazlar metaller ile reaksiyona giremez.
Asitle tepkimesi sonucunda su veya tuz oluşur.
Bazların kimyasal özellikleri
Bazların kimyasal özellikleri söz konusu olduğunda ise şöyle bir bakış açısı mümkün olacaktır.
Bazların Metalle Reaksiyonu
Alkalilerin metalle reaksiyonu sonucunda hidrojen gazı ile tuz ortaya çıkar. Çinko ve sodyum hidroksit buna örnektir.
NaOH (sulu) + Zn(S) → H2 + g ( Na2ZnO2 )
Bazların Metal Olmayan Oksitle Reaksiyonu
Karbondioksit ve kireçli suyun reaksiyonu buna örnek olarak gösterilebilir. Su ve tuz açığa çıkar.
CO 2 + Ca(OH) 2 → CaCO 3 + H 2 O
Bazların Asit ile Reaksiyonu
Asit ve bazın metalle tepkimesidir.
Asit + Baz -> tuz + su
6HNO 3 (sulu) + Fe 2 O 3 (s) → 2Fe(NO 3 ) 3 (sulu) + 3H 2 O (l)
Bazların Su İle Reaksiyonu
Bu tepkimede Kb = [BH + ][OH – ]/ B B formülü dengeyi sağlar. Örnek olarak aşağıdaki denklem gözlemlenebilir.
B(sulu) + ( l) ⇌ BH+(sulu) + OH – (sulu)
Asitler ve Bazların Farkları Neler?
Asit ve bazların farkları için benzer durumlarda ne gibi tepkimelerin yaşandığına göz atmak daha doğru olacaktır.
Suda çözünen asitler hidrojen iyonunu karşı maddeye verebilir.
Bazlar ise suda çözündüklerinde hidroksil iyonu verirler.
Bir turnusol kağıdını maviden kırmızıya çeviren asittir.
Turnusol kağıdını kırmızıdan maviye ise baz çevirir.
Bazların kaygan bir yapısı vardır.
Bazların tadı acıdır.
Asitlerin ise tadı ekşidir.
Asitlerde pH değeri 1 ile 7 arasında bir değerdedir.
Bazlar içinse pH değeri 7 ile başlar ve 14’e kadar çıkar.
Asit için örnek olarak HCl, H2S04 gösterilebilir.
Baz örnekleri arasında ise NaOH, KOH gösterilebilir.
Asit ve Bazların Kullanım Alanları Nelerdir?
Asit ve bazlar nerelerde kullanılır noktasındaki en temel detay asitlerin yiyeceklerde de var olması fakat bazların daha çok hijyen ürünlerinde yer almasıdır. Ancak bunların dışında da geniş bir kullanım alanından söz etmek mümkündür.
Asitler Nerelerde Kullanılır?
Gıda koruyucusu olarak seyreltilmiş asetik asit kullanılabilir
Gıda ürünlerinin muhafazası için portakal suyunda da bulunan sitrik asit kullanılabilir.
Otomobillerde ve pillerde sülfürik asit kullanılabilir.
Gübre üretiminde, boya sanayinde ve patlayıcıların imalatında nitrik asit ve sülfürik asit kullanılabilir.
Meşrubatların bileşenleri arasında fosforik asit vardır.
Bazlar Nerelerde Kullanılır?
Kağıt sanayinde ve sabun gibi hijyen ürünlerinin üretiminde sodyum hidroksit kullanılabilir.
Rayon üretiminde NaOH kullanılabilir.
Ağartma tozu üretiminde Ca(OH) 2 kullanılabilir.
Dekoratif ürünlerde ve boyama aşamalarında tercih edilen kuru malzemelerin pek çoğunda kalsiyum hidroksit kullanılabilir.
Müshil olarak magnezyum hidroksit kullanılabilir.
Laboratuar ortamındaki en önemli reaktiflerin başında amonyum hidroksit gelir.
Tarım alanlarında asit seviyesinin yükselmesi durumunda sönmüş kireç dökülerek nötralize edilmesi bilinen bir uygulamadır.
Kaynak. https://www.keyifli.net/nedir/